Mustaqil ish bajardi: Ergashev Hasan K724-21 att guruh talabasi Rahbar
Download 0.73 Mb.
|
Hasan Ergashev
- Bu sahifa navigatsiya:
- Rahbar
|
O’zbekiston Respublikasi oliy ta`lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Buxoro muhandislik texnologiya instituti Texnologik jarayonlarni boshqaruv tizimlari fakulteti “Axborot kommunikatsiya texnologiyalari” kafedrasi Muhandislik dasturlari fanidan MUSTAQIL ISH Bajardi: Ergashev Hasan K724-21 ATT guruh talabasi Rahbar: _______________________ _______________________ Buxoro 2023 Variant N8 Tekisliklar berilishi haqida ma`lumot bering.
Tekisliklar berilishi haqida ma`lumot bering ? Tekislikning chizmada berilishi.
Tekislik birinchi tartibli sirt hisoblanadi. Chunki u birinchi darajali algebraik tenglama bilan ifodalanadi, ya’ni . Ortogonal proyeksiyalarda tekislikning fazodagi vaziyati uni berilishini ta’minlovchi elementlarning proyeksiyalari orqali aniqlanadi. Umumiy holda tekislikning fazoviy vaziyatini bir to‘g‘ri chiziqqa tegishli bo‘lmagan uchta nuqta aniqlaydi. Haqiqatdan, 70-rasmdagi A, B va C nuqtalar fazoda biror Q tekislikning vaziyatini aniqlaydi. Bu nuqtalardan har birining fazoviy o‘rni o‘zgarishi bilan tekislikning vaziyati ham fazoda o‘zgaradi. Uchta nuqtaning ikkitasi orqali hamma vaqt bir to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin. Shuningdek, uchta nuqta yordamida ikki parallel va kesishuvchi chiziqlar o‘tkazish yoki tekis geometrik shakl, (masalan, uchburchak) hosil qilish mumkin. Chizma geometriyada tekisliklar qo‘yidagi hollar bilan beriladi: · bir to‘g‘ri chiziqqa tegishli bo‘lmagan uchta nuqtaning proyeksiyalari bilan (71–a, rasm); a) b) v) g) d) 71-rasm · bir to‘g‘ri chiziq va unga tegishli bo‘lmagan nuqtaning proyeksiyalari bilan (71,b- rasm); · ikki parallel to‘g‘ri chiziq proyeksiyalari bilan (71,v-rasm); · ikki kesishuvchi to‘g‘ri chiziq proyeksiyalari bilan (71,g-rasm); · tekis geometrik shakllarning ortogonal proyeksiyalari orqali berilishi ham mumkin (71,d-rasm). Shuningdek, tekislik proyeksiyalar tekisliklari bilan kesishish chiziqlari orqali berilishi ham mumkin. Masalan 72-rasmda, P tekislik H, V va W proyeksiyalar tekisliklari bilan kesishgan PH, PV, PW chiziqlar orqali berilishi ko‘rsatilgan. [1] Agar biror tekislik proyeksiyalar tekisliklari bilan bir xil og‘ish burchak hosil qilsa, uning ikkita izi bir to‘g‘ri chiziqda yotadi. Uchinchi izi esa proyeksiyalarini o‘qi bilan 45° burchak hosil qiladi (72,v-rasm). a) b) v) 72-rasm Umumiy va xususiy vaziyatdagi tekisliklar. Tekislik fazoda proyeksiyalar tekisliklariga nisbatan umumiy va xususiy vaziyatlarda joylashishi mumkin. Umumiy vaziyatdagi tekisliklar. Agar tekislik proyeksiyalar tekisliklarining birortasiga parallel yoki perpendikulyar bo‘lmasa, uni umumiy vaziyatdagi tekislik deyiladi (72,a-rasm). Chizmada umumiy vaziyatdagi tekislikning izlari proyeksiyalar o‘qlari bilan ixtiyoriy burchak hosil qiladi. Agar biror P tekislik proyeksiyalar tekisliklari bilan bir xil burchak hosil qilsa, uning PH va PV izlari Ox o‘qi bilan bir xil burchak hosil qiladi. Xususiy vaziyatdagi tekisliklar. Agar tekislik proyeksiyalar tekisligining biriga perpendikulyar yoki parallel bo‘lsa, uni xususiy vaziyatdagi tekislik deb ataladi. Proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo‘lgan tekisliklar proyeksiyalovchi tekisliklar deyiladi.
Gorizontal proyeksiyalovchi tekislik Gorizontal proyeksiyalovchi M(MH, MV) tekislikning MV frontal izi Ox o‘qiga perpendikulyar bo‘ladi (1.4,a,b-rasm), MH gorizontal izi esa Ox o‘qiga nisbatan ixtiyoriy burchakda joylashgan bo‘ladi. Bu tekislik gorizontal izi MH va Ox o‘q orasidagi b burchak, M va V tekisliklar orasidagi burchakning haqiqiy qiymatiga teng bo‘ladi. Gorizontal proyeksiyalovchi tekislikka tegishli tekis geometrik shakllarning gorizontal proyeksiyalari to‘g‘ri chiziq bo‘ladi va tekislikning gorizontal izi bilan ustma-ust tushadi (73-b, rasm). a) b) 73-rasm
Frontal proyeksiyalovchi tekislik Frontal proyeksiyalovchi N(NH, NV) tekislikning gorizontal NH izi Ox o‘qiga perpendikulyar bo‘ladi (74- a, rasm), frontal NV izi esa ixtiyoriy burchakda joylashgan bo‘ladi. Frontal proyeksiyalovchi tekislikning frontal NV izining Ox o‘qi bilan hosil qilgan a burchagi N va H tekisliklar orasidagi burchakning haqiqiy qiymatiga teng. Frontal proyeksiyalovchi tekislikka tegishli bo‘lgan tekis shakllarning frontal proyeksiyalari to‘g‘ri chiziq bo‘ladi va tekislikning frontal izi bilan ustma-ust tushadi (74-rasm). a) b) 74-rasm
Profil proyeksiyalovchi tekislik Bu tekislikning gorizontal GH va frontal GV izlari Ox o‘qiga parallel bo‘ladi (75-a, rasm). G profil proyeksiyalovchi tekislikning H va V tekisliklar bilan hosil qilgan a va b burchaklari 75-b,rasmda ko‘rsatilganidek haqiqiy kattalikda proyeksiyalanadi. Shuningdek, profil proyeksiyalovchi tekislik proyeksiyalar o‘qi Ox dan ham o‘tishi mumkin (76,a-rasm). U holda G tekislikning gorizontal GH va frontal GV izlari Ox o‘qida bo‘ladi va tekislikning fazoviy vaziyatini aniqlab bo‘lmaydi. Shuning uchun bunday hollarda mazkur tekislikning profil izi yoki shu tekislikka tegishli bo‘lgan biror A(A′, A″) nuqtaning ikki proyeksiyasi beriladi (77-,b rasm). Bu nuqtaning A″′ proyeksiyasi orqali tekislikning profil izini yasash mumkin (77-rasm). Proyeksiyalovchi tekislikning ikkita izini chizmada tasvirlash shart emas. Tekislikning bitta izi, aynan gorizontal proyeksiyalovchi tekislikning gorizontal izi MH, frontal proyeksiyalovchi tekislikning frontal izi NV, profil proyeksiyalovchi tekislikning profil izi GW, orqali ham ularning vaziyatini aniqlash mumkin (78-rasm). a) b) 75-rasm a) b) 76-rasm 77-rasm 78-rasm Proyeksiyalar tekisligiga parallel tekisliklar
Gorizontal tekislik Bu tekislik bir vaqtda V va W tekisliklarga perpendikulyar bo‘ladi. Tekislikning vaziyatini uning frontal H1V izi aniqlaydi (79-a,b, rasm).
Frontal tekislik Bu tekislik bir vaqtda H va W tekisliklarga perpendikulyar bo‘ladi. Tekislikning vaziyatini uning frontal V1H izi aniqlaydi (79-a,b, rasm).
Profil tekislik Profil W1 tekislik bir vaqtda H gorizontal va V frontal proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo‘ladi. Tekislikning fazoviy vaziyatini uning W1H gorizontal va W1V frontal izlari aniqlaydi (79-a,b, rasm).[2] a) b) 79-rasm Matlabda funksiyalar haqida ma`lumot bering. ? Matlabda funksiyalar va sozlangan funksiyalar Endi funksiya tushunchasini keltiramiz. Funksiya – o‘zining argumentlari ustida ma’lum bir shakl almashtirishlarni bajaruvchi va unda hosil qilingan natijalarni qaytarish xususiyatiga ega bo‘lgan noyob nomli ob’ektdir. Funksiyalar bir nechta argumentlarga ega bo‘lib bir emas, bir nechta natijani qaytaradigan bo‘lsa quyidagicha yoziladi: [y1,y2, …] = func (x1, x2, …) x1, x2, …, y1,y2, … - mos ravishda kirish va chiqish parametrlari deyiladi. Matlabdagi elementar funksiyalar ro‘yxati bilan help elfun komandasi, maxsus funksiyalar ro‘yxati bilan esa help spasefun komandasi orqali tanishish mumkin. Bu funksiyalar matlabdagi sozlangan ichki funksiyalarga kiradi, ya’ni ularga argumentlari bilan murojaat qilib, qiymatlarini olishimiz mumkin. Masalan: >> cos (pi/5); >> sin (0.9); >> exp (3.3). Trigonometrik funksiyalarga faqat radian argument qo‘yilishi mumkin. Matlabda tashqi funksiyalar deb m-fayllar ga aytiladi. Bunday funksiyalarni berish uchun maxsus m-fayllarni taxlil qiluvchi redaktordan foydalaniladi. Matlab tizimida juda ko‘p sozlangan va kengaytma paketlarda aniqlangan funksiyalar bo‘lsada, foydalanuvchi uchun yana qandaydir funksiyalar kerak bo‘lib qolishi mumkin. Matlabda ana shunday yangi funksiyalarni yaratishning bir nechta imkoniyatlari bor. SHulardan bir inline funksiyasidan foydalanishdir. Bunda foydalanuvchi o‘zi uchun zarur ifodani inline funksiya argumentiga apostrof ichiga yozishi kerak bo‘ladi. Masalan, sin2x+ cos2u ifodani qiymatlarini xisoblash kerak bo‘lsin. Matlabda quyidagicha amalga oshiriladi: >> sin cos = inline (`sin (x).^2+cos(y).^2`) sin cos = inline function: sin cos (x, u) =sin (x).^2+cos (x).^2. Bu yozuvlar komandalar oynasida yoziladi va hisoblash ham shu oynada bajariladi: >> sin cos (5.5) ans =1.0000 >> sin cos (1.2) ans =0.8813 >> sin cos (2.1) ans =1.1187 Ma’lumki, ko‘p xollarda tartiblangan sonlar ketma-ketligini shakllantirish zarurati tug‘iladi. Bunday ketma-ketliklar grafik chizishda, jadval yaratishda kerak bo‘ladi. Ularni xosil qilish uchun matlabda (:) ikki nuqta komandasidan (operatoridan) foydalaniladi. Uning umumiy ko‘rinishi quyidagicha: xo : h : x1 bu erda xo - boshlang‘ich qiymat, h – qadam, x1 – esa oxirgi qiymatdir. Bunday konstruksiyani tadbiq qilish dasturiyssikllar berishni keskin kamaytiradi. Agar qadam berilmagan bo‘lsa, u xolda uning qiymati avtomatik tarzda 1 deb xisoblanadi. Agar qadam musbat bo‘lib, boshlang‘ich qiymat oxirgi qiymatdan katta bo‘lsa, u xolda dastur xatolik beradi. Misolar ko‘rib chiqaylik: >> 3 : 8 ans = 3 4 5 6 7 8 >> K = 0 : 3: 15 K= 0 1 3 6 9 12 15 >> m= 10 : -2 . 2 m= 10 8 6 4 2 >> 0 : pi/2 : 2* pi ans = 0 1.5708 3.1416 4.7124 6.2832 >> 5 : 2 ans = Empty matrix : 1 by 0 Matlabning imkoniyatlaridan biriga, muxim tushunchalardan biri bo‘lgan “Matnli izoxlar” kiradi. Matnli izoxlar dasturni tushunarli bo‘lishiga va ularni vazifalarini ochib berishga mo‘ljallangan bo‘lib, ularni dasturni ixtiyoriy joyiga qatordagi % belgisidan keyin yozish mumkin bo‘ladi. Masalan: % Kasr chiziqli funksiyaning grafigi; % Funksiyaning o‘sish oralig‘i m – fayl yaxshi yozilgan hisoblanadi, agar uning matnli izoxi to‘la keltirilgan bo‘lsa. Ma’lumotlarni klaviatura va faylli disklardan kiritish. YUqorida ta’kidlanganidek, matlabda ma’lumotlar faqat matritsa shaklida tashkil qilinadi. Buning esa 3ta usuli bor: ma’lumotlarni klaviaturadan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritish; ma’lumotlarni faylli disklardan kiritish; ma’lumotlarni matlab komandalari yordamida xosil qilish. Klaviaturadan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritishga misollar ko‘raylik: >> x= [ 5 4 -3] yoki >> x= [ 5, 4, -3] terilsa, x – vektor-qator deb qabul qilinib x(1) =5, x(2)=4, x(3)= -3 bo‘ladi. >> u= [ 0 2 2 3 5 -3 6 2 ] yoki u= [ 0 2 2 3; 5 -3 6 2 ] u-(2x4) o‘lchovli matritsa bo‘ladi va u(1.1)=0, u(1.2)=2, u(1.3)=2, u(1.4)=3, u(2.1)=5, u(2.2)=3, u(2.3)= 6, u(2.4)=2 bo‘ladi. Matritsada (;) qatorlar orasini ajratish uchun kerak. Matritsa elementlari ifoda bo‘lishi mumkin: Z= [sin(0) sqrt(4) 2^3+1 5/2 3^2]. U xolda quyidagi vektor aniqlanadi: Z= [0 4.000 9.000 2.500 9.000] Berilgan matritsani kengaytirish orqali ham matritsa xosil qilish mumkin. Masalan, x1= [x 1 2] deb olsak, x1= [5 4 -3 1 2] xosil bo‘ladi. Agar x(5)= 8 desak, avvalgi x vektor x= [5 4 -3 0 8] kabi kengaytiriladi, bunda ko‘rinib turibdiki, x(4) ga “0” qiymat berildi. Endi u matritsadan foydalanib, c= [1 2 3 4] y1= [y; c] belgilash natijasida y1= [0 2 2 3 5 -3 6 2 1 2 3 4] matritsani xosil qilamiz. Matritsalarni faylli disklardan yuklab xam xosil qilsa bo‘ladi. Buning uchun load komandasidan foydalaniladi. Agar komanda parametri yozilmasa berilganlar matlab.mat nomli fayldan yuklanadi. YUklanayotgan berilganlar avvaldan tekstli(ASC11) formatida ham saqlab qo‘yilgan bo‘lishi mumkin. Aniq o‘zgaruvchilarni yuklash uchun load Download 0.73 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|