Mustaqil ish Bajardi: Ziyoyidinova Mastura Tekshirdi: Sharipov

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI



Ma’lumotlar tuzilmasi va algoritmlar
Mustaqil ish

Bajardi: Ziyoyidinova Mastura
Tekshirdi: Sharipov Bahodir

Toshkent 2022
Mavzu: Qidirish usullari samaradorli va optimallashtirish
Reja

1. 
   Qidiruv amali nima uchun kerak?
   
2. 
   Qidiruv usullari.
   
3. 
   Qidiruv usullarini optimallashtirish.
   
4. 
   Xulosa.
   

Qadimdan insonlar ozi korgan bilagan ma’lumotlarni, xar xil xujjatlarni toplab katta-katta kutubxona va shunga oxshash joylarda saqlagan. Yillar o’tgan sari ma’lumotlar xam kopayib borgan.O’z navbatida bunday kop ma’lumotlarning ichidan oziga keraklilarini toppish xam oson bo’lmagan. Xujjatlarni tezroq topish uchun maxsus kutubxonachilar ishlagan.Ular oz ishlarini osonlashtirish uchun bunday ma’lumotlar yozilgan kitoblarni saralab ulkan kutubxonalarda saqlashgan, lekin bazi ma’lumotlarni topish uchun juda kop vaqt sarflashgan. Keyinchalik electron qurilmalar yaratilib barcha ma’lumotlar electron turga otishni boshlaganidan keyin kerakli narsalarni topish uchun qidiruv amaliga bo’lgan extiyoj paydo boldi.

Kompyuterda ma’lumotlarni qayta ishlashda qidiruv asosiy amallardan biri hisoblanadi. QIDIRUV bu ma’lumotlarning orasidan ma’lum bir belgilarga mos ma’lumotlarni topish yoki yo’qligini aniqlash jarayonidir. Qidiruvning maqsadi - quyidagi jarayonlarning birini bajarilishidan iborat:

• 
  topilgan yozuvni o’qish;
  
• 
  qidirilayotgan yozuv topilmasa, uni jadvalga qo’shish;
  
• 
  topilgan yozuvni o’chirish.
  

Agar kerakli ma’lumot yo’q bo’lsa, u holda ikkita ishni amalga oshirish mumkin:
1. Mo’lumot yo’qligini indikatsiya qilish (belgilash).
2. Jadvalga ma’lumotni qo’yish.
Ixtiyoriy ma’lumotlar majmuasi jadval yoki fayl deb ataladi. Ixtiyoriy
ma’lumot (yoki tuzilma elementi) boshqa ma’lumotdan biror bir belgisi orqali farq qiladi. Mazkur belgi kalit deb ataladi. Kalit noyob bo’lishi, ya’ni mazkur kalitga ega ma’lumot jadvalda yagona bo’lishi mumkin. Bunday noyob kalitga boshlang’ich (birinchi) kalit deyiladi. Ikkinchi kalit bir jadvalda takrorlansada u orqali ham qidiruvni amalga oshirish mumkin.
Ma’lumotlarni yanada tezroq topish uchun koplab mutaxasislar qidiruv amalini soddalashtirish va optimallashtirish ustida koplab izlanishlar olib borishdiva qidirishning koplab versiyalari paydo boldi.

1.