Mustaqil ish mavzu: belarussiya arxivi qabul qildi. Salomova L

3.BELARUS RESPUBLIKASI MILLIY ARXIVi.
Belarus Respublikasida barcha darajadagi (shahar, tuman, viloyat, viloyat, respublika) davlat arxivlari o‘ziga xos yig‘ish manbalariga ega bo‘lib, ular doimiy saqlanayotgan hujjatlarni davlat arxiviga ma’lum muddat saqlangandan so‘ng o‘tkazuvchi tashkilotlardir. Idoraviy arxiv. Hujjatlarni idoraviy saqlash muddatlari Davlat arxiv xizmati tomonidan belgilanadi.Belarus Respublikasi davlat hokimiyati va boshqaruvining oliy organlari, Belarus Respublikasi Oliy, xo’jalik sudlari va prokuraturasi, jamoat birlashmalarining markaziy organlari, banklar, respublika bo’ysunuvchi boshqa muassasalar, tashkilotlar va korxonalarning hujjatlari uchun; hujjatlarni idoraviy saqlash muddati – 15 yil.
Tashqi ishlar, davlat xavfsizligi, ichki ishlar, qurolli kuchlar organlarining hujjatlari uchun – 30 yil.
Viloyat tasarrufidagi mahalliy davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, tashkilot, muassasa va korxonalar hujjatlarni idoraviy arxivda 10 yil, shahar va tumanlar tasarrufidagilar 5 yil davomida saqlaydi.
Ilmiy-texnik hujjatlar idoraviy saqlashda kerak bo’lgunga qadar, lekin 25 yildan ortiq bo’lmagan muddatda saqlanadi.
Fuqarolik holati dalolatnomalari va notarial harakatlar yozuvlari, shaxsiy tarkibga oid hujjatlar tashkilotlarda 75 yil saqlanadi.
Arxiv va ish yuritish bo’yicha respublika organlari (hozir bu Belarus Respublikasi Adliya vazirligining arxivlar va ish yuritish
boshqarmasi) tashkilotlar uchun hujjatlarni saqlash muddatlarini uzaytirishi mumkin. Shu bilan birga, zarur hollarda va davlat arxivining roziligi bilan idoraviy arxiv hujjatlari tashkilotda vaqtincha saqlashning belgilangan muddati tugagunga qadar doimiy saqlashga qabul qilinishi mumkin.Har bir davlat arxivida, qoida tariqasida, besh yilda bir marta ushbu arxivni olish manbalari hisoblangan tashkilotlarning ro‘yxatlari aniqlanib, to‘ldiriladi. Ushbu ro’yxat 1-sonli ro’yxat deb ataladi.Shahar, tuman, zona, viloyat, respublika arxivlari tegishli darajadagi tashkilotlarning doimiy saqlash hujjatlari bilan to’ldiriladi. Masalan, Belarus Respublikasi Milliy arxivi Belarus Respublikasining oliy hokimiyat va boshqaruv organlari hujjatlari, mintaqaviy davlat arxivlari – mintaqaviy darajadagi hokimiyat va boshqaruv organlarining hujjatlari va boshqalar bilan to’ldiriladi.Bundan tashqari, har bir davlat arxivida 2-sonli tashkilotlar ro’yxati tuziladi.U davlat arxivlarini olish manbalari bo’lmagan tashkilotlarni o’z ichiga oladi, ya’ni. Ular o’z hujjatlarini davlat tasarrufiga o’tkazmaydilar; hujjatlar faqat idoraviy saqlashda. Qoida tariqasida, bu yordamchi va xizmat ko’rsatish xususiyatiga ega tashkilotlardir. Ularning asosiy hujjatlari yuqori turuvchi organlar hujjatlarida saqlanadi. Masalan, viloyatdagi o‘rta ta’lim muassasalarining eng muhim hujjatlarini (yillik rejalar, hisobotlar, balanslar, shtat jadvallari va boshqalar) har doim tuman ta’lim bo‘limlari hujjatlarida uchratish mumkin bo‘lib, ular o‘z o‘rnida ta’lim manbalari hisoblanadi. Zonal arxivlarni olish. Biroq bu 2-ro‘yxatdagi tashkilotlar Davlat arxiv xizmatiga nisbatan egasiz, degani emas. Davlat arxivlari mazkur tashkilotlarga maslahat va uslubiy yordam ko‘rsatadi, arxiv ishi va ish yuritish holatini nazorat qiladi.Tashkilotning ma’lum bir ro’yxatga kirishi uning hayotining ba’zi jihatlariga ta’sir qiladi. Xususan, 1-sonli ro’yxat tashkilotlari har besh yilda bir marta yoki davlat arxivida qayta tashkil etilgandan so’ng tashkilot ish yuritish nomenklaturasini kelishib olishlari shart; davlat arxivi vakilini o‘z tashkilotining ekspert komissiyasi tarkibiga kiritish; doimiy saqlash uchun ishlarning jamlanma inventarizatsiyasining yillik bo‘limlarini tasdiqlasin va davlat arxivi EMC (EPK) yig‘ilishida xodimlar bo‘yicha ishlar inventarizatsiyasining yillik bo‘limlarini muvofiqlashtirsin. Saqlash muddati o‘tgan hujjatlarni yo‘q qilishga ajratish to‘g‘risidagi dalolatnoma ham yig‘ma inventarlarning yillik bo‘limlari bilan birga davlat arxivi EMK (EPK) tomonidan ko‘rib chiqish uchun taqdim etiladi.
Belorussiya davlat kino-foto-fono hujjatlar arxivi (BDKFFHA; belaruscha: Беларускі дзяржаўны архіў кінафотафонадакументаў) — Belorussiya arxivi boʻlib, unda XIX-asrdan hozirgi kungacha Belorussiya tarixini aks ettiruvchi kino-foto-fono hujjatlar saqlanadi. 1941-yilda Minskda tashkil etilgan.
Fondlar. Fondlar soni: 49 589 ta fayl (kino hujjatlari), 270 984 ta fayl (foto hujjatlar), 22 032 ta fayl (fono hujjatlar), 6 858 ta fayl (video hujjatlar).Eng qadimgi foto hujjat 1870-yilga toʻgʻri keladi.

XULOSA.
Belorussiya o’zining maxsus tarixiga va, albatta, genealogik tadqiqotlarning o’ziga xos xususiyatlariga ega bo’lgan yirik Sharqiy Evropa davlatidir. Bir qarashda, Belorussiyadagi qidiruv Rossiya tajribasi bilan bir xildek tuyulishi mumkin. Materialda biz sizga haqiqat bizning g’oyalarimizdan farq qilishini aytib beramiz va Belarusiya arxivlaridan biriga murojaat qilishingiz kerak bo’lsa, nima qilish kerakligini tushuntiramiz.Belarusiya genealogik qidiruvining o’ziga xos xususiyatlari Belorussiyada tarixiy hujjatlarni saqlash tuzilishi, shuningdek ularni tarqatish printsipi sezilarli darajada farq qiladi.Mintaqaning tarixida navigatsiya qilish kerak – shundan keyingina tadqiqotchi qaysi manbalar va qaysi aniq davr kerakli natijani berishini tushunadi. Gap shundaki, Belarusda so’zning tarixiy ma’nosida juda kam qadimiy hujjatlar mavjud. Bundan tashqari, Belarus davlat arxivlari Madaniyat vazirligiga emas, balki Adliya vazirligiga bo’ysunadi.
Sovet standartlari ta’sir ko’rsatadigan yana bir jihat, hujjatlar 1917 yilgacha saqlanadigan ikkita markaziy arxivning mavjudligidir. Har ikkisi ham Milliy tarixiy arxiv nomi bilan ataladi, ulardan biri Minskda, ikkinchisi Grodnoda joylashgan. Biroq, markazlashtirish masalasi hujjatlarni saqlash g’oyasi bilan birga ko’rib chiqilishi kerak, chunki manbalar bir joyda to’planganda, ularning to’liq yo’q bo’lib ketish xavfi mavjud (yong’in sodir bo’lganda va hokazo).
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

1. Nikolayevich Mixalchenko. Belarus 2000.

2. Sergey Vladimirovich Jumar. Belarus 1998.
3. https://archives.gov.by