Mustaqil ish mavzu: belarussiya arxivi qabul qildi. Salomova L

1.BELARUSSIYA ARXIVINING TASHKIL TOPISH JARAYONI.
Belarus milliy tarixiy arxivining tashkil etilgan sanasi 1938-yil 5-iyul. Shu kuni BSSR Markaziy Ijroiya Qoʻmitasi Prezidiumining qarori bilan Mogilev tarixiy arxivi BSSR Markaziy tarix arxivi etib qayta tashkil etildi. Bu yerda respublika ahamiyatiga molik barcha arxiv materiallari jamlangan. Bungacha hujjatlar Belorussiya Rossiya imperiyasi tarkibiga kirgandan keyin Litva Buyuk Gertsogligining sud muassasalari arxivlarida – fuqarolik sudlari palatalarida, magistratura arxivlarida, shahar hokimiyatlarida, okrug sudlarida, jismoniy shaxslarda, keyinchalik Vilna qadimiy aktlar arxivida va Vitebsk qadimiy akt kitoblari arxivida.1917 yildan keyin tarixiy arxiv hujjatlari Belorussiya Markaziy arxivi, Vitebsk, Minsk va Mogilev tarix arxivlarida, keyinroq viloyat arxivlarida saqlangan.Ulug ‘Vatan urushi yillarida hujjatlarning ko’pchiligi va ular uchun ilmiy ma’lumotnoma apparatlari nobud bo’ldi, hujjatlarning bir qismi Riga va Germaniyaga olib ketildi, arxiv mulki yo’q qilindi va talon-taroj qilindi. 1944 yil 28 iyunda Mogilev fashist bosqinchilaridan ozod qilinganidan keyin arxivda atigi 44 ta ish qolgan. Arxiv xodimlari o‘z profilidagi hujjatlarni qayta evakuatsiya qilish va qayd etish hamda qaytarilgan mablag‘larni tartibga solishni boshladilar. 700 ta fonddan 38 000 ta faylni qayta evakuatsiya qilish mumkin edi, ularning hech biri to’liq bo’lmagan. 1947 yilda Vitebsk va Gomel viloyatlari davlat arxivlaridan inqilobdan oldingi saqlanib qolgan fondlar arxivga topshirildi.1992 yildan 1995 yil iyunigacha arxiv Belarus Respublikasi Milliy arxivining bir qismi edi. Belarus Respublikasi Arxivlar va ish yuritish davlat qo’mitasining 1995 yil 12 iyundagi qaroriga binoan arxiv o’z tarkibidan mustaqil Belarus milliy tarix arxiviga aylantirildi. Umuman olganda, Belarusning asosiy arxivlarida ko’p narsa raqamlangan, ammo elektron resurslarga kirishni faqat arxivning o’quv zalida olish mumkin. Yaqinda Minsk va Grodno shaharlaridagi Belarus milliy tarixiy arxivlari fondlarining aksariyat inventarlari ommaga taqdim etildi.Agar biror narsa onlayn bo’lmasa, umidsizlikka tushishning hojati yo’q: Belarusiya arxivlarining veb-saytlarida kamdan-kam istisnolardan tashqari, umuman ko’rsatkichlar yo’q. Agar omadingiz bo’lsa, virtual tematik ko’rgazmalarga, masalan, Birinchi jahon urushining 100 yilligiga borishingiz mumkin, unda ilgari keng ommaga taqdim etilmagan ma’lum skanerlangan hujjatlar to’plami taqdim etiladi.Shu bilan birga, Belarus arxivlari veb-saytida skanerlangan hujjatlarning yo’qligi asosan ularning Mormon diniy harakati veb-saytida mavjudligi bilan qoplanadi. Mormonlar dunyoning ko’plab arxivlarini raqamlashtirib, foydalanishga topshirishdi. 1990-yillarda Belarus arxiv xizmati mormonlar bilan hamkorlik qila boshladi, bu esa manba bazasining sezilarli darajada “kengayishiga” olib keldi. Mormon harakati vakillari arxivdagi hamma narsani “najaraviy” mikrofilmga suratga oldilar: asosan o’lchovlar va tahrirlar, keyinchalik ular bepul kirish uchun tuzilgan. Ularni faqat shaxsiy ro’yxatdan o’tgandan keyin ko’rishingiz mumkin. Yaqinda Mormonlar millionlab genealogik hujjatlar to’plamini raqamlashtirish va ochish bo’yicha ko’p yillik, yirik loyiha yakunlanganini e’lon qildi.