Mustaqil ish Mavzu: Jismoniy tarbiyadagi umumiy ma'lumotlar
Download 16.46 Kb.
|
wr
XULOSA.
Asab-muskul apparatini energiya manbalar bilan, plastik material va metabolik parchalanish moddalarini organizmdan chiqarish organizmning funksional tizimiga bog’liq, organlarni tayyorlaydi (kadiorespirator, asab, endokrin, immunitet, ovqat hazm qilish va chiqarish), ular faoliyatini takomillashuvi funksional tayyorgarlik tushunchasiga kiradi. Funksional tayyorgarlik sportchining musobaqa tayyorgarligiga va sport natijalarining o’sishiga ta’sir etadi. Zarur bo’lgan funksional tayyorgarlikning bo’lmasligi, sportchini jarohatlanishiga va kasalliklarga chalinishiga olib keladi. Jismoniy mashqlardan qaddi-qomat buzulishida foydalanish (togirlanishni) taminlaydi, togri qaddi-qomatni shakillantirish, nafas olish funkstiyalarini, yurak-qon tomir va ovqat hazim qilish tizimlariga umumiy soglomlashtiruvchi tasir etadi.Togri qaddi-qomatni tarbiyalash quyidagi vazifalarni oz ichiga oladi: Mushak-bo’gin sezuvchanlikni rivojlantirish va takomillashtirish.Bel va qorinning egiluvchan mushaklarini kuchaytirish va rivojlantirish (mushaklarning tabiiy korsetini shakillantirish).Umurtqa pogonasi ustunining egiluvchanligini shakillantirish va elka, toz bo’ginlarining harakat ampletudasini ko’paytirish.To’gri harakatlanish, tana holati va yurish ko’nikmalarini shakillantirish. Jismoniy rivojlanishni yaxshilash. To’gri qaddi-qomatni shakillantirishning asosiy vositalariga gimnastik mashqlar, massaj va qo’shimcha davolanishlar kiradi. To’gri qaddi-qomatni shakillantirishga qaratilgan asosiy jismoniy mashqlarni uch guruhga bo’lish mumkin:harakatlanish ko’nikmalarni rivojlantirish va mushaklar korsetini mustahkamlash uchun mashqlar (umumiy rivojlantiruvchi mashqlar); to’gri qaddi-qomatni shakillantiruvchi mashqlar; qaddi-qomatni buzilishining oldini oluvchi jismoniy mashqlar tizimiga kiritilgan davolovchi mashqlar.Jismoniy mashqlar qaddi-qomat buzulishlarining turlariga qarab tanlanadi:Qaddi-qomat buzilish holatini togirlashni taminlaydigan mashqlar davolovchi (maxsus) deb nomlanadi, ularning bajarilishi nuqsonni bartaraf etishga olib keladi.Nosimetrik va assimetrik davolovchi mashqlarni ajratilishi. Buzilgan qaddi-qomatda faqat simetrik mashqlar qollaniladi. Ushbu mashqlarni bajarish spinous jarayonlar chizigining orta holatiga yordam beradi. Odatda qaddi-qomat buzilishi kasalliklari uchun bir xil guruh mashqlaridan foydalanish kerak, chunki mushak tonusining buzilishi kop yoki kam holatda bir xilda boladi. Bukriroq va yarim-bukri bel xolatlarida koproq etiborni bel va elka kamarlari mushaklarini kuchaetirishga qaratish lozim, kokrak mushaklarini boshashtirish va chozish, umurtqa pogonasining kokrak qismi harakatchanligini extiyotkorlik bilan oshirish.Yarim-bukri bel xolatlarida qorin boshligi, bel, tos orqa yuzasi, elka kamarlarini kuchaytirish va kokrak kamari mushaklarini chozish, sonning old mushaklarini kuchaytirish. Bel kamari mushaklari va bel lardozining kuchayib ketishiga yol qoymaslik kerak. Buning uchun chalqancha yotib qorin mushaklariga mashqlar qilganda bel kamarini polga bosib oyoqlarni yuqoriroq kotaring (bunda lordoz kamayadi); Qorin bilan yotib bel mushaklari uchun mashqlar bajarishda faqat bosh va elkalarni kotaring.Yassi bel xolatida butun mushak guruhlarini kuchaytirish kerak, elka kamari va oyoq mushaklari, umurtqa pogonasi kokrak qismining harakatchangligini extiyotkorlik bilan rivojlantiring va bel kamari lordozining haddan tashqari kopayishidan saqlang.Yassi-bukri bel bel kamari mushaklaridan tashqari barcha mushak guruhlarini kuchaytirish kerak (bel kamari lordozi kamayishi uchun ularni chozish), son va qorin boshligining orqa mushaklariga alohida etibor bering. Agar frontal tekislikda (asimmetrik-skoliotik) holat buzilgan boosa, ushbu mashqlarning bajarilishi tananing ong va chap yarmidagi mushaklarning ohangini tekislaydi, shunga kora, siqilgan mauaklarni chozish va boshashganlarini zoriqtirish, bu esa umurtqa pogonasini togri holatga qaytaradi.Qorinda va chalqancha yotgan holatda, bel mushaklariga ogirliklar va ogirliklarsiz, qorin boshligi, yuqori va pastki oyoq-qollar uchun mashqlar bajariladi.Qaddi-qomat buzilishida, sonlarning orqa va old mushaklarini kuchaytirish uchun mashqlar, tana va son old mushaklarini chozish (fiziologik egilishlarning kopayishi bilan) mahsus mashqlar kiradi.Muvozanat va muvozanatni saqlash mashqlari Umumiy rivojlantiruvchi mashqlar (URM) va tartibli. URM har qanday qaddi-qomat buzilishlarida qollaniladi va qon aylanishni yaxshilaydi, trofik jarayonlarni yaxshilaydi. URM har qanday boshlangich holatlarda, sport anjomlari va trenajorlardan foydalanilgan holda bajariladigan barcha mushak guruhlari uchun qollaniladi.Nafas mashqlari (NM).Sport elementlari. Umurtqa pogonasini passiv tuzatish-fiziologik egilishlar ostiga roliklar qoyish yoli bilan davolash. Davolovchi gimnastika mashgulot tanafuslarida va mashgulotlar vaqtida roliklar qoyish usullaridan foydalaniladi.Davolovchi massaj.Davolovchi gimnastika mashgulotlarida albatta URM, NM, mahsus mashqlar, boshashtiruvchi-tiklantiruvchi mashqlarining xamjixatligi bolishi shart. Togri qaddi-qomatni shakillantirish uchun butun tananing mushaklarini bir tekisda rivojlantirish kerak. Avvalo, bel mushaklari, qorin boshligi va elka kamari mushaklarining statik kuchi, shuningdek umurtqa pogonasining harakatchanligi. Qaddi-qomat buzilishini tuzatish vositasi sifatida boshashtiruvchi-tiklantiruvchi, muvofiqlashtirish, muvozanat holatida togri holatni his qilishni rivojlantirishga qaratilgan harakatchanligini oshirish gimnastik mashqlaridan foydalaniladi. Muvofiqlashtirish mashqlari, maxsus mashqlar mushaklarni kuchaytirish va chozish, umurtqa pogonasi harakatchanlikni oshirish uchun moljallangan. Ular qatiy tartibda tanlanadi, turgunlik turlarining aniqlangan turini hisobga olgan holda va funkqional testlar natijalariga muvofiq. Mashqlarning samaradorligi dastlabgi holatga (bundan keyin - DX) bogliq. Asosiy DX quyidagilarni oz ichiga oladi: chalqancha yotgan xolat, qorin bilan yotgan holat. Dinamik mashqlar statik kuchlanish mashqlari bilan almashtirilib turishi kerak. Vaqti-vaqti bilan darslarda tiklantiruvchi va nafas mashqlaridan foydalanishadi. Mushaklar uchun mashqlar bilan bir qatorda, togri qaddi-qomat shakillanadi. Buning uchun mashqlarni oyna oldida, devor yonida, boshda buyum bilan yurish va hokazo. Togri qaddi-qomatni shakillantirishga bir qator sezilarli mashqlarni qollash orqali erishiladi. Orqa tomoningiz bilan devorga turign va togri qaddi-qomatni shakillantirish uchun asosiy mashqni bajaring: oyoqlar ozgina kerilgan, qollar tushirilgan. Bosh ort qismi, elkalar, oyoq boldirlari va tovonlar devorga tegib turadi. Qorinni torting, boyningizni biroz yuqoriga chozing va elkangizni kotaring. Shu holatda devor va bel kamari oraligi barmoq enida bolgan masofada suyanib turing. Bu holatni estda tuting. Ushbu mashqni kun davomida iloji boricha tez-tez bajaring. Tananing ushbu holatini bir daqiqa davomida charchamasdan devorga suyanib turishni uddalasangiz, tananing shu holatini saqlagan holda oldinga yuring. Asoaiy mashqni bajaring. Tana holatini esda tuting. Oldinga qadam qoying va burulishlarni bajaring, boshingizni aylantiring, togri holatni tekshiring. Devordan boshni, belni va tosni uzmay turib otirib turish, oyoqlarni kotarish, bukish va yozish. Devorga nisbatan togri holatni eslang. Devordan qochib bosh, qollar, oyoqlar va tana bilan bir necha ihtiyoriy harakatlar bajarish. Togri holatni tekshiring. Oyna oldida qaddi-qomatni togirlab turing. Uni esda oling. Bosh, qollar, oyoqlar va tana bilan bir necha ihtiyoriy harakatlar bajarish. Qaddi-qomatni togriligini tekshiring. Chalqancha yotgan holda togri qaddi-qomatni saqlagan holda mashqlar bajarish. Qaddi-qomat buzilishida aniq jismoniy mashqlarga korsatmalar va qarshi korsatmalar . Download 16.46 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling