Mustaqil ish Mavzu: Jismoniy tarbiyadagi umumiy ma'lumotlar

7. Doping va sport.

Doping haqida tushuncha. Turlari. Doping qabul qilish natijasida organizmda kuzatiladigan o‘zgarishlar va ularning organizmga ta'siri haqida tushuncha.

8. Sport jarohatlanishi.

Sport jarohatlanishi haqida tushuncha, klassifikatsiyasi, sport jarohatlanishining sababi, mexanizmi va oldini olish chora-tadbirlari.

9. Cport farmakologiyasi.

Sportchilarda kasaliklar kechishining o‘ziga xosligi, farmokologik prepapratlar, dori vositalar ta'siri. Dori-larning tizmlar funksional holatiga ta'siri.

10.Sport amaliyotida tezkor yordam.

Sportchilar jaroxatida va o‘tkir toliqish(charchash) birinchi tezkor yordam berish asoslari bilan tanishish.

11.Maxsus tibbiy guruhlarga saralashning o‘ziga xos xususiyatlari

Maxsus tibbiy guruh haqida tushuncha. Guruhga saralash va me'yoriy jismoniy yuklama tavsiya etish. Kasallangan bemorlar bilan maxsus tibbiy guruhlarda shug‘ullanishni boshlash vaqti va muddati.

Funksional tayyorgarlik. Funksional tayyorgarlik sport trenirovkasining muhim bo’limi hisoblanadi, u nerv-muskul apparatining energiya manbalari bilan ta’minlanishi va faoliyatini stimullash, plastik material bilan ta’minlash va parchalanish va parchalangan mahsulotlarini organizmdan chiqarishni o’rganadi. Funksional tayyorgarlik harakatlarni bajarishni tejamkorligini va optimalligini aniqlaydi va oxirida sport natijasiga to’g’ridan-to’g’ri ta’sir etadi. Sportchining funksional tayyorgarligi trenirovka va musobaqalarda sportchi organizmining ruhiy va jismoniy ta’sirlarga moslashuvi, reaktivligi va rezistentligi ko’rsatgichlarida ifoda etadi. Funksiya (lotincha funtion - bajarish) – 1)majburiyat, faoliyat doirasi, tayinlash, rol’; 2) biologik hujayralar, to’qima, organlar va organizmning yaxlit faoliyatining spesifik ko’rinishi. Funksional tayyorgarlik organizmning organlarini va organizmlarning tizimi ko’rsatgichlarini, nerv-muskul apparatini faoliyatini ta’minini, hamda nerv-muskul apparatini faoliyatining ba’zi funksiyalarini, ta’minlanishini, ko’rsatgichini xarakteristikasini aniqlaydi. Bunday ta’minlovchi organ va tizimlarga quyidagilar kiradi: Birinchi ta’minlov guruhi: yurak-tomir, nafas olish, termoregulyator, asab va endokrin tizimlari. Birinchi tizim guruhi nerv-muskul apparatining uning faolligi davrida zarur bo’lganlar ta’minlaydi: kislorod, ozuqa moddalari va parchalanish moddalarini chiqarib yuboradi. Ikkinchi ta’minlov guruhi: ovqat hazm qilish va chiqarish tizimlari, ular nerv-muskul tizimi faollashganda ular o’z faoliyatini keskin pasaytiradi va tinchlikda faollashadi. Funksional tizimlarning vazifasi.

1)Nerv (asab)-muskul apparatini uni ishlashi uchun zarur bo’lgan moddalar va ishlab bo’lingan moddalarni chiqarib tashlashni ta’minlash. 19

2)Energiya zahirasini, moddalar va katta kuchlanishda ishlash uchun bufer hajmlarni yaratish.

3)Harakat faolligi davrida ishdan chiqqan to’qimalar o’rniga yangilarini tiklashi (sintez).