Mustaqil ish mavzu: Jismoniy tayyorgarlik va jismoniy sifatlarni tarbiyalash uslubiyati

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SPORTNI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

O’ZBEKISTON DAVLAT JISMONIY TARBIYA VA SPORT UNIVERSITETI

MUSTAQIL ISH
Mavzu: Jismoniy tayyorgarlik va jismoniy sifatlarni tarbiyalash uslubiyati

Guruh: _____________________
Bajardi: ____________________
Tekshirdi: ___________________

Chirchiq 2022 yil
JISMONIY TAYYORGARLIK VA JISMONIY SIFATLARNI TARBIYALASH USLUBIYATI

Reja:

1. 
   Tezkorlik sifatini rivojlantirishda foydalaniladigan na’munaviy mashqlar
   
2. 
   Kuch sifatini rivojlantiruvchi namunaviy mashqlar
   
3. 
   Chaqqonlik va uni tarbiyalash uslubiyati
   
4. 
   Chaqqonlik sifatini rivojlantiruvchi na’munaviy mashqlar
   
5. 
   Chidamlilik va uni rivojlantirish uslubiyati
   
6. 
   Anaerob imkoniyatlarni shakllantirish uslubiyati
   
7. 
   Maxsus chidamkorlikni rivojlantirish.
   
8. 
   Egiluvchanlik tarbiyalash
   

JISMONIY TAYYORGARLIK VA JISMONIY SIFATLARNI TARBIYALASH USLUBIYATI


Tezkorlik sifatini rivojlantirishda foydalaniladigan na’munaviy mashqlar

1. Ko‘rish signaliga ko‘ra turli dastlabki holatlardan (turib o‘tirib yotib) tezkor yugurishlar.

2. Harakat yo‘nalishini tez o‘zgartirib yugurishlar.
3. Ayrim harakat ususllarini tez o‘zlashtirib taqlid qilish.
4. Bir turdagi harakatlardan boshqa turdagi harakatlarga tez o‘tish.
5. Tezkorlikni talab etuvchi estafetalar.
6. Tezkorlikni shakllantiruvchi harakatli o‘yinlar.
Kuch sifatini tarbiyalash. Tashqi qarshilikni mushak kuchi yordamida ichki va tashqi ta’simi yengish yoki unga qarshi turish kuch sifatini ta’riflaydi. Mushaklar kuchi quydagicha namoyon bo‘ladi:
O‘z uzunliklarini o‘zgartirmay (statik izometrik);
1. O‘z uzunliklarini qisqartirib (qarshiliklami enguvchi, miometrik)
2. Uzayib (yon beruvchi pliometrik).
Qarshiliklarni enguvchi va ularga yon beruvchi mushak kuchlari birligida “dinamik rejim” deb ham yuritiladi. Kuch sifatini taq- qoslashda quydagi kuch turlari farklanadi.
1. Nisbiy kuch. Nisbiy kuch deganda o‘z vaznining bir kilogrammiga to‘g‘ri keladigan kuch mikdori tushuniladi.
2. Absolyut kuch. Biror-bir harakatda o‘z og‘irligidan ka’tiy nazar namoyon qilingan kuch tushuniladi.
3. Tezkor kuch (portlovchi kuch) qisqa vaqt ichida katta mikdordagi kuchning namoyon qilinishi tushuniladi.
Qarshiligi oshirilgan mashqlar kuchini rivojlantirishda asosiy vosita bo‘lib hisoblanadi. Bu vositalar ikki guruhga bulinadi:
1. Tashqi qarshilikni yengish bilan bajariladigan mashqlar. Odatda, tashqi karshilik sifatida quydagilardan foydalaniladi: bu- yumlaming og'irligi; sherikning qarshiligi; elastik buyumlaming qarshiligi, tashqi muxit qarshiligi; suvning qarshiligi.
2. O‘z vazni og‘irligini yengib bajariladigan mashqlar.
Og‘irlik ko‘tarilib bajariladigan mashqlar juda qulay bo‘lib, ular yordamida ham kichik, ham katta mushak guruhlariga ta’sir ko‘r- satish mumkin. Bunday mashqlami me’yorlash ham oson. Og‘irlik ko‘tarilib bajariladigan mashqlarda dastlabki holat yetakchi rolni o‘ynaganligi sababli, bunga alohida e’tibor qaratish zarur bo‘ladi.
Cho‘ziluvchi va elastik buyumlar (prujinali espanderlar, rezinka) bilan bajariladigan mashqlarda harakatning oxiriga borib zuriqishning ortib borishi xarakterlidir.
O‘z gavda og‘irligini yengish mashqlari, odatda, osilish va tayanish holatlarida amalga oshiriladi.
Kuch mashqlaming yuqorida keltirilgan tasnifi bilan bir qatorda, ulaming saralab ta’sir etish darajasiga (umumiy va nisbattan ma’lum bir joyga ta’sir etishga) ko‘ra, shuningdek, mushaklaming ishlash rejimiga ko‘ra, statik va dinamik, kuchlilik va tezkorlik-kuch, qarshiliklarini enguvchi va yon beruvchi mashqlarga bo‘linishini ham e’tiborga olish kerak.
Agar shug‘ullanuvchilaming kuchiga muntazam ravishda zo‘r berilmasa, mushak kuchi o‘smay qolishi, hatto kamayib ketishi ham mumkin.
Maksimal darajada zo‘r berishni turli yo‘llar bilan hosil qilish mumkin.
1. Chegaraga yaqin bo‘lmagan og‘irliklami (qarshilikami) yengishni chegara darajasida ko‘p marotaba takrorlash.
2. Tashqi qarshilikni chegara darajasigacha oshirish (dinamik va statik faoliyatlarda);
3. Qarshilikni chegara darajadagi tezlik bilan yengish. Kuch sifatini rivojlantirishda quydagi uslublardan foydalaniladi qisqa vaqt kuchlanish, o‘rtacha kuchlanish, aylanma tartibda mashqlanish.