Mustaqil ish Mavzu: Raqobat va narxning shakllanishi

Raqobat shakllari:

Raqobat shakllari:

Ishlab chiqaruvchi (sotuvchilarning) bozordagi mavqeiga ko’ra:

Miqyosiga ko’ra:

Miqyosiga ko’ra:

• Tarmoqlar ichidagi
• Tarmoqlar o’rtasidagi
• Milliy xo’jalik doirasidagi

4. Jahon xo’jaligi doirasidagi

Amalga oshirish usuliga ko’ra:

Amalga oshirish usuliga ko’ra:

Sodir bo’lish xarakteriga ko’ra:
Tartibsiz (stixiyali)
Tartibga solinadigan
Amalga oshirish yo’liga ko’ra:
Halol
G’irrom

Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi)larning bozordagi

Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi)larning bozordagi

mavqeini belgilab beruvchi omillar:

• Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) lar soni.
• To’siqlarning mavjudlik darajasi (bozorga kirish

va undan chiqishdagi)

Monopoliya.

Monopoliya.

“Monopoliya” atamasining kelib chiqishi bozorga oid

tushunchalardan tarkib topsada, biroq uning iqtisodiy

asoslari aslida ishlab chiqarishga borib taqaladi.

Monopoliya so’zi yunoncha “mono” – bitta, “polis” – sotaman

so’zlaridan tarkib topgan bo’lib, iqtisodiy faoliyatning biror bir sohasida shaxs, kishilar guruhi yoki davlatning yakka

hukmronligini ifodalaydi.

• Tabiiy monopoliya – bu tovar bozorining holati bo‘lib, unda texnologik xususiyatlar tufayli muayyan tovarlar (ishlar, xizmatlar) turlariga bo‘lgan talabni qondirishning raqobatli sharoitlarini yaratish mumkin emas yoki iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Tabiiy monopoliya sharoitida tovarlar ishlab chiqarish (realizatsiya qilish) bilan band bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyekt (yuridik shaxs) ayni paytda tabiiy monopoliyaning subyektidir.
• Qonunga muvofiq tabiiy monopoliya subyektlarining faoliyati neft, neft mahsulotlari va gazni quvur orqali transportirovka qilish, elektr va issiqlik energiyasini ishlab chiqarish hamda transportirovka qilish, temir yo‘llar infratuzilmasidan foydalanish, umumiy erkin foydalaniladigan pochta aloqasi xizmatlari, suv quvurlari va kanalizatsiya xizmati, aeronavigatsiyalar, portlar va aeroportlar xizmatlari, transport terminallari xizmatlari kabi sohalarda davlat tomonidan tartibga solinadi.