Mustaqil ishi mavzu; Стандартлаш ва стандартлар. Режа

Давлат стандартлари ишлаб чиқилишида ҳалқаро стандартлаш ташкилотининг (ISO) таклифлари кенг қўлланилади. Барча давлатларнинг шу асосда стандарт ишлаб чиқиши махсулотларнинг функционал ва қисимлари бўйича ўзаро алмашувчанлигини таъминлайди ва улардан фойдаланиш самарадорлигини оширади. Халқ хўжалигининг эҳтиёжларини ҳисобга олган ҳолда стандартларни ишлаб чиқиш тизимли йўлга қўйилган. Стандартлар яратилишида кўп сонли турли табиатга эга бўлган факторлар хисобга олиниши керак. Стандартни ишлаб чиқиш олти босқичда олиб борилади: 1. Техник вазифани тузиш, стандартни ишлаб чиқишни ташкил қилиш; 2. Стандарт лойихасини ишлаб чиқиш ва тақриз учун тарқатиш; 3. Тақризларни ўрганиш ва охирги (2 ёки навбатдаги) вариантда тузиш; 4. Стандартни тайёрлаш, манфаатдор томонлар билан келишиш ва тасдиқлашга бериш;

5. Кўриб чиқиш, тасдиқлаш ва рўйхатдан ўтқазиш; 6. Стандартни чоп эттириш. Стандартларни қайта кўриб чиқиш, стандартлар манфаатдор вазирликлар ва соха мутахассислари томонидан камида 5-йилда 1 марта қайта кўриб чиқилиши керак ва замонавий таълабларга жавоб бермаган холда қайта ишлаб чиқарилади ва Давлат стандартлаш комитети томонидан тасдиқланади. Дунёда энг йирик стандартлаш ташкилоти ISО бўлиб, у 1926 йилда ташкил этилган. ISО ўз таклифлари билан бирга стандартлар ҳам ишлаб чиқилади. Бу стандартлар асосида давлат стандартлари яратилади. ISОнинг асосий мақсади мол алмашиш, илмий техник ва иқтисодий фаолиятда халқаро хамкорликни енгиллаштиришдан иборат. ISОнинг олий органи бош Ассамблия 3 йилда бир марта кенгаш ўтқазилади. Бу кенгашда жуда мухим қарорлар қабул қилинади ва ташкилотнинг Президенти сайланади. ISО таркибида ижрочи комитет, стандартлашнинг илмий асосини ўрганиш комитети, ривожланувчи давлатларга ёрдамлашиш комитети,

Ҳалқаро электротехник комиссия ISО таркибига бўлим сифатида киради. Унинг вазифаси электротехнтка, радиотехника ва электроника йўналишларида стандартларни ишлаб чиқиш ва умумлаштиришдан иборат. Метрология бўйича 1875 йили ташкил топган меъёр ва оғирликлар бўйича халқаро ташкилот мавжуд. Бу ташкилот комитетлари Ҳалқаро бирликлар тизимини (СИ) ишлаб чиқган. Бу низом метрик конвенцияга кирган барча давлатлар учун умумий бўлиб ҳисобланади. Стандартлар барча уларга қўйиладиган талабларга жавоб бериши учун, қуйидаги принспларга риоя қилган холда ишлаб чиқилиши керак (3.3-расм).