Mustaqil ishi mavzu; Стандартлаш ва стандартлар. Режа

ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI TRANSPORT VA LOGISTIKA FAKULTETI TRANSPORT VOSITALARI MUHANDISLIGI YO`NALISHI 99-21-GURUH TALABASI INOMOV ISMOILJONNING METRALOGIYA VA STANDARTLASHTIRISH FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

Mavzu; Стандартлаш ва стандартлар. Режа: 1. Стандартлаш хақида умумий тушунча. 2. Стандарт турлари. 3. Стандарт категориялари. 4. Стандартни ишлаб чиқиш босқичлари. 5. Халқаро стандартлар. 6. Стандартлашнинг услубий асослари.

Стандартлашнинг асосий атама сўзлари мезонлари JSОнинг стандартлашнинг илмий асосланишини ўрганувчи комитети томонидан белгилаб берилган. Стандартлаш- бу барча манфаатдор томонларнинг эхтиёжини хисобга олган холда умумий қоидаларни ишлаб чиқиш ва қўллашдир. Стандартлашда қўйиладиган асосий вазифа маълум йўналишдаги фаолиятни тартибга солишдан иборат. Стандартлаш фан ва техниканинг охирги ютуқларига асосланиб хозирги замон ва келажак тараққиётини хисобга олган холда амалга оширилиши керак. Стандартлаш тарифидан кўриниб турибтики, бу фаолият ишлаб чиқилган махсулотнинг сифати иқтисодий оптимал қилиб, юқори иш унумдорликга эга бўлишини таъминланишига қаратилган.

Стандарт мутассади корхоналар томонидан тасдиқланган меёрий техник хужжат бўлиб, (стандартланиши лозим бўлган обёктга таллуқли) меёр, қоида, талабларни меёрлаш учун хизмат қилади. Стандартлар барча манфатдор томонларнинг қизиқишини бир хил даражада ҳимоялаши керак. Уларга риоя қилишдан ҳам ишлаб чиқарувчи ва ҳам истемолчи манфаатдор бўлиши керак. Стандартлар материал табиатига эга бўлган объектлар (машина, механизм, детал ва ҳ.к) ва меёр, талаб ва шу сингари ташкилий масалаларни ечувчи тизимлар учун ҳам яратилади. Стандарт одатда такрорланувчи кўп сонли объектларни ишлаб чиқариш, улардан фойдаланиш ва улани бошқариш учун яратилади (3.1-расм). Умуман олганда стандартлаш негизида ўзаро- алмашувсанлик мезонлари ётади.

Техник таълаб – меёрий техник хужжат бўлиб махсулот, материал ва бошқа нарсаларга қўйиладиган таълаблар йиғиндисидир. Техник талаблар махсулот яишлаб чиқарилиш муддатини хисобга олиб тузилади ва зарурият бўлганда янгиланади. Стандартлаш ва стандартларнинг халқ хўжалигидаги ахамиятини зарурий даражада ошириш ва фойдаланиш самарадорлигини бошқариш мақсадида Давлат стандартлаш тизими (ДТС) фаолият кўрсатади. Стандартлар қўлланилиш кўламига қараб қуйидаги категорияларга бўлинади: Давлат стандартлари; Республика стандартлари (Қорақалпоғистон); соха стандартлари; корхона стандартлари; халқаро стандартлар (3.1-расм).