Mustaqil ishi Tekshirdi: Atamurodov J. Buxoro – 2023 Mundarija

O`zbekiston Respublikasi
Oliy ta`lim, fan va innovatsiya vazirligi
Buxoro Davlat universiteti
Axborot texnologiyalar fakulteti
Dasturiy injiniring ta`lim yo`nalishi
II- bosqich 1.1 DIK 21-guruh talabasi
Xoldarov Diyorbekning
Kompyuterni tashkil etish va yig’ish fanidan

Mustaqil ishi

Tekshirdi: Atamurodov J.

Buxoro – 2023
Mundarija

1. 
   Bios (asosiy kirish, chiqish) tizimi.
   

1.1 Main(asosiy) menyusi
1.2 Security(xavfsizlik) menyusi.
1.3 Advanced menyusi
1.4 UEF Drivers bo’limi.

2. 
   Ona plata.
   
3. 
   Mikroprosessor tipi.
   
4. 
   Operativ xotiraning ishlash prinspi, zamonaviylashni o’rganish.
   
5. 
   Shaxsiy kompyuterni saralash.
   
6. 
   Vinchester haqida tushuncha.
   

Bios (asosiy kirish, chiqish) tizimi.

BIOS haqida batafsil ma'lumot

BIOS-ni yangilashdan oldin sizning kompyuteringizda qanday versiya ishlayotganligini bilish muhimdir. BIOS versiyasini aks ettiradigan uchinchi tomon dasturini o'rnatish uchun Windows Ro'yxatdan o'tish kitobini tekshirishdan buni amalga oshirishning bir necha yo'li mavjud.
Yangilanishlarni konfiguratsiyalashda kompyuterning bir-biridan kesilmasligi yoki yangilanish bekor qilindi. Bu anakartni g'ishtlab, kompyuterni yaroqsiz holga keltirishi mumkin va bu funksiyani qayta tiklashni qiyinlashtiradi.
Bunga yo'l qo'ymaslikning bir usuli - bu BIOS uchun dasturiy ta'minotning "boot lock" qismi deb nomlangan narsani ishlatishdan qochishdir, bu esa korruptsiya mavjud bo'lsa, zararni bartaraf etish uchun qayta tiklash jarayoni sodir bo'lishi mumkin.
BIOS tekshiruv summasini mo'ljallangan qiymat bilan mos kelishini tasdiqlash orqali to'liq yangilash amalga oshirilganligini tekshirishi mumkin. Agar u bo'lmasa va anakart DualBIOSni qo'llab-quvvatlasa, bu BIOS zahirasi buzilgan versiyani yozish uchun tiklanishi mumkin.
BIOS ba'zi bir IBMning zamonaviy kompyuterlarida zamonaviy BIOS-lari kabi interaktiv emas edi, lekin buning o'rniga faqat xato xabarlarini yoki signal ohanglari ko'rsatildi. Buning o'rniga jismoniy kalitlarga va o'tish joylariga o'zgartirishlar kiritilgan.
1990-yillarga qadar BIOS-Setup Utility (BIOS konfiguratsion yordam dasturi yoki BCU deb nomlanuvchi) keng tarqalgan amaliyotga aylangan.
Biroq, bugungi kunda BIOS sekinlik bilan UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) tomonidan yangi kompyuterlar bilan almashtirildi, bu esa yaxshi foydalanuvchi interfeysi va Internetga kirish uchun o'rnatilgan, oldindan ishlaydigan OS platformasi kabi afzalliklarga ega.


Bugungi kunda biosning ko’rinishi va u haqidagi ma’lumotlar.

BIOS (Basic Input/Output System) — asosiy kiritish-chiqarish tizimi bo‘lib, motherboard (materinskaya plata) da alohida chip sifatida ishlaydi. Bu chipning vazifasi kompyuter va operatsion tizimni bir-biriga bog‘lashdan iborat.

Har safar kompyuter yoqilganda dastlab BIOS ishlaydi, kompyuter uskunalari parametrlarini tekshiradi va operatsion tizim yuklanuvchi fayliga(dasturiga) o‘z ishini beradi(NTLDR, bootmgr).
Kompyuter yongandagi har xil yozuvlar va tovushning chiqishi, ROM(Read Only Memory) xotirada yozilgan BIOS’ning ishi.
BIOS quyidagi vazifalarni bajaradi:

• 
  kompyuterni faollashtirish, barcha elementlarini boshlang‘ich holatga keltirish;
  
• 
  kompyuter qurilmalarini dastlabki tekshiruvini amalga oshiradi(POST-test);
  
• 
  kompyuter qurilma qismini dastlabki sozlash ishlarini amalga oshiradi;
  
• 
  tizim resurslarini taqsimlaydi;
  
• 
  PCI qurilmalarini ro‘yxatdan o‘tkazish va sozlash;
  
• 
  operatsion tizimni dastlabki yuklanishini amalga oshiradi(bootmgr);
  
• 
  qurilmalarni bir-biri bilan moslashuvini tekshiradi;
  
• 
  elektr ta’minotini boshqarish, kompyuterni o‘chirish, uxlash holatiga o‘tkazish.
  

BIOS’ni to‘g‘ri sozlash, kompyuter ishlashiga ta’sir ko‘rsatadi, shuning uchun dastlab shu dasturchani yaxshi o‘rganib olish lozim. Har xil turdagi motherboar’lar har xil BIOS turlarini ishlatishadi, shuning uchun bitta yagona qo‘llanma qilishning iloji yo‘q, lekin asosi baribir bir xil. Protsessorlarning turi rivojlangan sari, BIOS sozlashlari ham qiyinlashib bormoqda. Bu esa, qo‘shimcha qiyinchiliklar tug‘dirmoqda.
BIOS dasturini asosan quyidagi firmalar ishlab chiqishadi:

• 
  American Megatrends (AMI);
  
• 
  Award Software;
  
• 
  Phoenix Technologies.
  

BIOS turiga qarab, uning ko‘rinishi ham o‘zgarib boradi, uning turidan tashqari bir necha versiyalari ham mavjud, bu versiyalar ham yangilanib borishi lozim.
1.1 Main(asosiy) menyusi