Mustaqil ishlashlari uchun metodik tavsiyalar taklif qilishi mumkin

X u l o s a

O’quvchilarni

murakkab

masalalarni

yechishga

o’rgatish

4-sinf

matematikasining asosiy vazifalaridan biridir. Bunda amallar soniga nisbatan

cheklanmaydi,

ya'ni

o’quvchi

nafaqat

ikkita,

balki

uchta

va

to’rtta

ko'paytmalarning yig’indisini topish talab etilgan, hayotiy masalalarni yecha

olishi kerak.

Tarkibli

masalalarda

sodda

masalalarning

barcha

turdagi

ko’rinishlari

uchrashi

mumkin.

Tadqiqotimizda

berilganlar

bilan

izlanayotganlar

orasida

bog’lanish o’rnata olish ko’nikmasiga nisbatan talabni ko’proq qo’yuvchi

bir qator yangi masalalar berish nazarda tutilgan. Bu masalalarni o’rganish

uchun alohida dars qo'shimcha dars soatlari shart emas. Bunda o’qituvchi

dastlab masala haqida tushuntirishlar olib boradi, so’ngra o’quvchilar o'zlari

mustaqil ishlashlari uchun metodik tavsiyalar taklif qilishi mumkin.

Murakkab masala yechishda asosiy bosqichlarni quyidagicha belgilash

mumkin:

1. masalani o'qish;

2. ma'lum va noma'lumlarni aniqlash;

3. qisqa yozuv yoziladi;

4. yechish rejasi tuziladi;

5. yechish bajariladi;

6. javob aniqlanadi:

7. javob tekshiriladi.

Masala

yechishda

materiallar

asosan

tevarak-atrofdan

olinishi

maqsadga muvofiq. Bizning tadqiqotimiz obyekti hisoblangan vaqtga doir,

geometrik va idrok qiluvchi masalalar o’quvchilarni masala yechish bilan

birga matematikani yaxshi o’zlashtirishiga ham xizmat qiladi.

“3-sinfda murakkab masalalar ustida ishlash” mavzusi yuzasidan olib

borilgan tadqiqotlardan quyidagi xulosalarga keldik:

a)

boshlang’ich matematika kursida matnli masalalar, xususan, murakkab

masalalar yechish alohida o’rin egallaydi



47

b)

o’quvchilarni baho, miqdor va qiymat, vaqt, tezlik, masofa orasidagi va

boshqa miqdorlar orasidagi mavjud bog’lanishlar bilan tanishtirishda

murakkab masalalarning ahamiyati katta;

c)

o’quvchilarni murakkab masalalarni yechishga o’rgatishning ahmaiyati

ular ustida ish olib borish usullariga bog’liq;

d)

masalalar ustida ishlash jarayonida uni turli usulda yechish malakasini

shakllantirib borish g’oyat muhim;

e)

murakkab masalalar yechishda mulohaza yuritishning analitik va

sintetik usulidan foydalanish o’quvchilarni ancha jiddiy fikrlashga

o’rgatadi;

f)

fikrlashning sintetik usulida o’quvchi masaladagi son ma’lumotlaridan

boshlab, izlanayotgan ma’lumotga qarab tahlil etishni o’rganadi;

g)

masalada izlanayotgan miqdordan ma’lum miqdorlarga qarab tahlil etish

orqali analitik usulda yechish malakasi shakllanadi;

h)

masalalar yechishda muammoli vaziyatni hosil qilish o’quvchining

idrokini, fikrlashini o’stiradi;

i)

geometrik

mazmundagi

masalalar

ustida

ish

olib

borishda

o’quvchilarning geometrik tasavvurlarini o’stirishga, geometrik figuralar

ustida ko’proq amaliy ishlar olib borish lozim;

j)

o’qituvchi masala yechishning u yoki bu usulini qo’llaganda didaktika

tamoyillarini hisobga olishi lozim.



48