Mustaqil ta’lim mavzusi

Temir yoʻl transporti - yuk va yoʻlovchilarni lokomotiv va motorvagonlar vositasida temir yoʻl boʻylab tashiydigan transport turi. Uning paydo boʻlishi yirik sanoat taraqqiyoti, ayniqsa, togʻkon va metallurgiya sanoati taraqqiyoti bilan bogʻliq. 18-asr oxiri va 19-asr boshlarida kapitalizmning rivojlanishi yuk aylanmasi tuzilmasini tubdan oʻzgartirdi, temir rudasi, koʻmir, qurilish materiallari va shu kabini ommaviy tashishga ehtiyoj oʻsdi.

Temir yoʻl transporti - yuk va yoʻlovchilarni lokomotiv va motorvagonlar vositasida temir yoʻl boʻylab tashiydigan transport turi. Uning paydo boʻlishi yirik sanoat taraqqiyoti, ayniqsa, togʻkon va metallurgiya sanoati taraqqiyoti bilan bogʻliq. 18-asr oxiri va 19-asr boshlarida kapitalizmning rivojlanishi yuk aylanmasi tuzilmasini tubdan oʻzgartirdi, temir rudasi, koʻmir, qurilish materiallari va shu kabini ommaviy tashishga ehtiyoj oʻsdi.

1825-yil jahonda birinchi umumiy foydalanishdagi “Stokton — Darlington” temir yoʻl (21 km, Angliya) J.Stefenson tomonidan qurilgan. 1830-yillarda Avstriya, Germaniya, Belgiya, Fransiya, Rossiyada xam temir yoʻl qurildi. 1850—70 yillarda Osiyo, Afrika, Janubiy Amerika va Avstraliyada xam qurila boshladi. 20-asr boshlarida jahonda temir yoʻl tarmogʻi 1 mln. km dan oshdi. 19-asr oxiri — 20-asr boshlarida temir yoʻl tarmoqlarini tez rivojlantirgan sabablardan biri, uning katta harbiy-strategik ahamiyatga egaligi boʻlib, Transport yoʻli xoʻjalik, iqtisodiy va strategik vazifalarga xizmat qilish bilan bir qatorda mamlakatlararo, hududlararo madaniy aloqalarni rivojlantirish, ijtimoiy masalalar, xalqaro turizm sohasida xam ishtirok etadi. Mamlakatning ilmiy-texnik taraqqiyotiga xam salmoqli hissa qoʻshadi. Temir yoʻl transportining afzalliklaridan biri — boshqa transportga nisbatan yuk tashish kiymatining arzonligi, yilning har qanday faslida va bir yoʻla katta hajmdagi yuklarni tashish imkoniyatiga egaligidir.

Quvurlada tashish.

Quvurlada tashish.

Quvur tarmoqlari transport tizimining ajralmas qismidir. Ularning asosiy maqsadi xom neft va suyuq neft mahsulotlarini tashishdir. Neftdan tashqari, quvurlar tabiiy gaz va suyuq kimyoviy moddalarni ham tashiydi. Ushbu transport turi boshqa barcha transport turlariga nisbatan noyob xususiyatlarga ega. Quvur tarmoqlari kun bo'yi uzluksiz ishlaydi. Shuni ham ta'kidlash kerakki, transportning ushbu turida transportda odamlarning ishtiroki minimal bo'lib, bu o'zgaruvchan xarajatlarni sezilarli darajada kamaytiradi.