Mustaqillik yillarida o‘zbekiston respublikasida amaliy san’atning rivojlanishiga doir

Journal of Advanced Research and Stability
 02 Issue: 01 | 2022
ISSN: 2181
www.
MUSTAQILLIK YILLARIDA O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA 
AMALIY SAN’ATNING RIVOJLANISHIGA DOIR
Ravshan Mardonov 
SAMDU magistranti 
O‘zbek xalqining ko‘p asrlik tarixida xalq amaliy san’ati turlari boy va rang
merosimizning eng ajoyib va ommaviy qismini tashil etadi. O‘zbek diyorida vujudga kelib 
gullab yashnagan san’at turlari bemisil va betakrorligi bilan dunyoga mashhurdir. Bunday 
taraqqiyot bosqichlari haqida fikr yuritadigan bo‘lsak, o‘zbek amaliy san’ati turlarining shox 
ibtidoiy jamiyatga borib taqalishining guvohi bo‘lamiz. O‘lkamiz 
zaminidagi qatlamlarini qazishlar natijasida topilgan yodgorliklarning guvohlik berishicha, 
insonning jismga badiiy ishlov berish usulida buyum yaratish faoliyati tosh asridayoq 
a asrlar osha hozirgacha davom etib kelmoqda. Amaliy san’atga bu qadar chuqur 
falsafiy yondashish natijasida shartlilik, sivilizatsiya – ramziylikka asoslangan badiiy bezak 
asarlari yaratish kuchaygan. Ushbu tarixiy omil o‘zbek milliy amaliy san’atining gu
rivojlanishiga turtki bo‘lganki, hozirda jahonga mashhur me’morchilik yodgorliklari ulardagi 
ganchkorlik, koshinkorlik, naqqoshlik, hattotlik, toshtaroshlik va boshqa turdagi san’atlarning 
ajoyib darajada uyg‘unligidan va mujassamligidan iboratdir. Xalq amaliy san’ati kishilarning 
ma’naviy olamini boyitadi, badiiy didini shakllantiradi, ruhiyatini tarbiyalaydi. Shuning uchun 
ham o‘zbek xalq amaliy san’ati kishilardagi badiiy axloqiy, umuminsoniy qadriyatlarni 
tarbiyalab, ularning ilmiy dunyoqarashlarini shakllantirishda, hamda madaniy darajasini 
oshirishda eng zarur jihatlardan biri hisoblanadi
1
. 
in o‘tmishda o‘zbek amaliy san’atining eng rivojlangan naqqoshlik, ganchkorlik, tosh va 
ymakorligi, kandakorlik, pichoqchilik, bo‘yrachilik, zargarlik, kashtachilik, zardo‘zik, 
gilamdo‘zlik, kigizchilik, savatchilik kabi turlarining o‘ziga xos bajarish texnologiyalari, h
milliy nomlari, ularga xos atamalar, bu san’atlarga xos maktablar, uslublar hamda shu sohalarda 
xizmatlari butun jahonga dong‘i ketgan. 
Asrlar davomida orttirilgan madaniy va ma’naviy boyligimiz, xususan, uzbek xalk amaliy bezak 
san’atining eng kup rivojlangan turlari: nakkoshlik, ganchkorlik, yogoch o‘ymakorligi, 
toshtaroshlik, suyak o‘ymakorligi, kandakorlik, pichokchilik, zargarlik, kashtachilik, ustalarning 
xakikiy asl nomlari, o‘ziga xos maktablari, yaratgan uslublari sobik Sho‘ro tuzumi davri da asta
sekin yo‘qolib ketish xavfi ostida kolgan edi
2
. 
bezak san’atining asosiy maqsadi kishilar yashaydigan muhitni va 
ilishdan iborat. San’atning bu turida go’zallik va 
bora bor. U buyumlarni faqat turmushda qo’llanilgandagina g
atto, ayrim buyumlar bezaksiz bo’lganda ham
mumkin. Bunda bu buyumning shakli va materiali katta ahamiyat kasb etadi. 
o’ring, biron bir usta nihoyatda ajoyib bir shakldagi, tuzilishdagi, rangdagi, bezak
ar jihatdan kishilar e’tiborini o‘ziga tortdi. L
lmasa, u narsani go’zalliga ham
bo’lmaydi, Masalan, piyolani chelakdek 
– Тошкент: Iqtisod-moliya. 2007. – B. 9. 
– Тошкент: Iqtisod-moliya. 2007. – B. 18.