Mutaqil ishi 1 bajardi: Sherqulov d qabul qildi: Rustamova. M

Elektr zanjiri — elektr energiyasi manbalari, qabul qilgichlari (isteʼmolchilari) va ularni bir-biriga tutashtiruvchi oʻtkazgichlar (simlar) majmui. Elektr zanjiri tarkibiga ulabuzgichlar (viklyuchatellar), qayta ulagichlar (pereklyuchatellar), saqlagichlar, himoyalash va kommutatsiya (uzibulash) apparatlari, oʻlchash va nazorat asboblari va boshqalar ham kiradi. Elektr zanjiri yordamida elektr energiyasi (elektromagnit energiya yoki zanjirida elektr toki, elektr yurituvchi kuch EYUK, potensiallar farqi mavjud boʻlgan boshqa tur energiya) uzatiladi, tarqatiladi hamda kuchlanishi pasaytiriladi yoki oshiriladi. Elekt energiyasi manbalarida biror turda gi energiya (suv, issiklik va boshqalar ener giyasi) elektr energiyasiga, qabul qil gichlar (isteʼmolchilar)da elektr ener giyasi issiqlik, mexanik va boshqalar tu| energiyaga aylantiriladi. Elektr zanjiri rejim" (ish maromi) barcha qismalardagi tok va kuchlanish qiymatiga bogʻliq boʻladi. Elektr zanjiridagi tok, EYUK va kuchlanish oʻrtasidagi munosabat Kirxgof qonunlari bilan tushuntiriladi (qarang Kirxgof koidalari). Elektr zanjiri oʻzgaruvchan va oʻzgarmas tok zanjirlariga boʻlinadi. Elektr zanjirining asosiy elementlari: rezistor, induktivlik gʻaltagi, elektr kondensator va boshqalar
elektr zanjirlari (EZ) nazariyasining Asosiy tushunchalari
Elektr zanjiri - elektr (radio) elementlari va o’tkazgichlarning majmuasi bo’lib, undagi elektromagnit jarayonlarni elektr yurituvchi kuch (EYUK - e), kuchlanish (u) va tok (i) bilan tushuntirish mumkin. Bunda e, u, i- oniy qiymatlar. ( i= – elektr tok- zaryadlangan zarrachalarning tartibli (yo’nalti-rilgan) harakati ).
.Kuchlanishning musbat yonalishi Kuchlanish-potensiallar farqi. Potensial-skalyar kattalik. Kuchla- nishning shartli musbat yo’nalishi – potensial kamayishi tomoniga:
Konturtoklar usuli (KTU) KTU Kirxgofning 2- qonuniga asoslangan. KTU bo’yicha tuzilgan tenglamalar soni mustaqil ko’nturlar soniga teng: K = Nsh - Nt + 1 - Nj Bu usulni misol yordami bilan ko’rib chiqamiz: K=3-2+1-0=2 Konturtoklarni ixtiyoriy ravishda kiritamiz. Kirxgofning 2-qonuni bo’yicha tenglamalarni tuzamiz:
I k1(R1+R3)+Ik2R3=E11=E1
Ik1R3+Ik2(R2+R3)=E22=E2
yoki:I k1R11 + Ik2R12 =E11 Ik1R21+Ik2R22 =E22
11=R1+R3 ; R22=R2+R3 – ko’nturning xususiy qarshiligi; R12 = R21 = R3 –konturlar aro qarshilik; E11 = E1; E22 = E2 – konturda joylashgan EYUKlarning algebraic yig’indisi. (+E – ko’ntur toki bilan mos yo’naltirilgan). (-E – kontur tokiga teskari yo’naltirilgan). Konturlar aro elementda: + bir xil yo’nalgan; - teskari yo’nalgan.Ko’ntur toklarini Kramer usuli yordamida hisoblaymiz:
Kontur toklariga binoan shahobchalar orqali o’tayotgan toklarni topamiz:I1 = Ik1 ; I2=Ik2 ; I3=Ik1+Ik2.