Mutaxassislar mehnat sharoiti va ularning jismoniy tayyorgarligiga qo‘yiladigan talablar

O‘quvchi va ishlovchilarning kasbiy-amaliy jismoniy tayyorgarligini tashkil qilish shakllari

O‘quvchi va ishlovchilarning KAJT vazifalarini hal qilish uchun nazariy va amaliy mashg‘ulotlar olib boriladi.
Nazariy mashg‘ulotlar suhbatlar, turli mavzuga doir kechalar va adabiy manbalarni mustaqil o‘rganish shaklida o‘tkaziladi. Tegishli kasb mutaxassislarining mehnat sharoiti o‘rganiladi, ularning psixofiziologik tayyorgarligiga ishlab chiqarish jismoniy tarbiyasining roli, shuningdek, ishlovchilarga KAJTning ijobiy ta’siri tushuntiriladi va muayyan talablar qo‘yiladi. Mutaxassis uchun kasbiy muhim bo‘lgan jismoniy sifatlarga alohida e’tibor qaratiladi.
Amaliy mashg‘ulotlar har xil shakllarda o‘tkaziladi: KAJT bo‘yicha maxsus o‘quv mashg‘ulotlari, kasbiy-amaliy maqsad qo‘yilgan ommaviy sport tadbirlari; kasbiy-amaliy jismoniy mashqlar va maxsus-amaliy sport turlari, individual mustaqil mashg‘ulotlar kasb xususiyatlariga moslashtirilgan holda ishlab chiqarish gimnastikasi (badantarbiya pauzalari) tashkil qilinadi.
KAJB bo‘yicha maxsus o‘quv mashg‘ulotlarida o‘quvchilar ko‘nikma va malakalar hosil qiladilar, kasbga doir zarur jismoniy sifatlarni takomillashtiradilar. Masalan, qishloq xo‘jaligi kollejlarida o‘quvchilar otni parvarish qilishga o‘rgatiladi va ularda otda yurish malakasi hosil qilinadi. Bir qator kollejlarda KAJT bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlari uchun maxsus maydon yoki shaharchalar, maxsus trenajor qurilmalari bilan jihozlangan zallar qurilgan. Masalan, qurilish kollejlarida, balandlikda ishlaydigan montajchilar tayyorlashda ularga mo‘ljallab muvozanat saqlashni o‘rgatish maqsadida yotqizilgan to‘sinli inshoot o‘rnatiladi. Osma tebranib turadigan sport snaryadlari keng qo‘llanadi. O‘t o‘chirish texnik kollejida maxsus to‘siq chiziqlari chizilib, turli jihozlar o‘rnatiladi. Masalan, tog‘-kon kollejlari o‘quvchilari uchun kontrol mashq turlari ishlab chiqilgan.

1. 
   Kross (poyga)—1500 m dan 3000 m gacha.
   
2. 
   Marsh-brosok—6 km.
   
3. 
   Suzish: vaqt hisobga olinmaydi—100 m dan 500 m gacha.
   
4. 
   O‘tirib-turish: ikki oyoqda — 100 dan 350 martagacha,bir oyoqda — 15 dan 150 martagacha.
   
5. 
   Ko‘krakdan shtangani siltab ko‘tarish. Variantlari: tik turib,tizzada turib, chalqancha yotib 1—2 dan 8—10 martagacha. (Shtanganing og‘irligi gavda vaznining 45—80% ini tashkil etishi kerak.)
   
6. 
   Qo‘llarga tayanib yotib, uni bukib-yozish. Oyoqlarnigimnastika skameykasi ustiga qo‘yib,20 dan 40 martagacha bukib yozish.
   
7. 
   Chalqancha yotgan holatdan gavdani 30 dan 90 martagachako‘tarib-tushirish.
   
8. 
   16 kg li toshni gimnastika skameykasidan oshirib o‘tkazishva teskarisi, tizzalarda turgan holatda toshni u yoqdan bu yoqqa 1 daqiqa ichida kim tez o‘tkazish.
   
9. 
   Yarimbukilgan qo‘llarda yotib tayanish (50 dan 110 soniyagacha).
   
10. 
    Oyoqlarni yelka kengligida qo‘yib, yuzni yuqorigaqaratib, qo‘llarni bosh orqasiga qo‘yib 35 dan 85 soniyagacha gavdani yotiq holatda ushlash; yuzni pastga qaratib, 80 dan 130 soniyagacha 5 kg li to‘ldirma to‘pni qo‘llarni to‘g‘ri qilib ushlash.
    
11. 
    Gimnastika skameykasi ustida yurish va o‘tirib-turish(10 dan 35 martagacha).
    
12. 
    15–20 m ga o‘tirib yurish; oyoq yordamisiz 10—15 m ga qo‘llarga tayanib yotib siljish — bukilib yurish. 5 –10 m ga tosh ko‘tarib yugurish (22—26 soniyada).
    
13. 
    10 m ga tizzalarga tayanib emaklash: yon tomonga — 10 m; yerbag‘irlab sudralib — 10 m; 5 dan 15 kg gacha yuk bilan yurish (20—24 soniya.)
    
14. 
    30 m ga 7,5—10 soniyada o‘tirib tez yurish.
    
15. 
    20 m ga 10 kg li to‘ldirma to‘p bilan o‘tirib yurish. Qo‘llarga tayanib, 20 m ga oyoq yordamisiz emaklash. Cho‘qqayib o‘tirib, 20 m ga (27—44 soniyada) orqa bilan oldinga siljish.
    

Ishlab chiqarishda ishlaydiganlar uchun KAJT bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlari o‘tkazishga ko‘proq e’tibor qaratilmoqda, ko‘pgina sanoat korxonalarida salomatlik sexlari yaratilgan, salomatlikni tiklash markazlari, reabilitatsiya va faol dam olish hamda apparatli massaj seansini qo‘llash, funksional musiqa eshitish xonalari tashkil qilinmoqda.
Ko‘pchilik o‘rta maxsus ta’lim muassasalarida KAJT bo‘yicha ommaviy sport tadbirlari o‘tkazilmoqda. Bu tadbirlarning kasbiy-amaliy yo‘nalishi kollejlararo spartakiadalar maqomini olgan. Musobaqa dasturiga alohida kasbiy-amaliy jismoniy mashqlar, maxsus amaliy sport turlari kiritilgan. Har bir o‘quvchi KAJT bo‘yicha musobaqalarda qatnashib nafaqat yuqori shaxsiy natijaga erishishi, balki o‘z guruhi, kursi, bo‘limi, kolleji sharafini munosib himoya qilishi lozim.
KAJT bo‘yicha musobaqa dasturiga quyidagi mashqlar kiritilgan.

1. 
   Bir oyoqni yerga tekkizmay oldinga uzatib, boshqasi bilano‘tirib-turish. Chap, o‘ng qo‘llar oldinga („to‘pponcha“ qilib) uzatilgan holda.
   
2. 
   Oyoqlar gimnastika skameykasi ustida, gavdani to‘g‘ritutib, yerga tayanib qo‘llarni bukish va yozish.
   
3. 
   Toshni gimnastika skameykasidan oshirib, bir gal utomonga, bir gal bu tomonga olib qo‘yish. Tizzalarda turib, toshlarni o‘ng va chapga olib qo‘yish.
   

Mashq bir daqiqa mobaynida bajariladi. Bunda toshning o‘rindiq orqali necha marta olib o‘tilgani hisobga olinadi.

4. 
   Estafeta 3½2 m.
   

1. 
   o‘tirib 5—8 kg to‘ldirma to‘p bilan siljish, to‘p bukilgan
   

qo‘llarda, ko‘krak oldida;

2. 
   qo‘llarga to‘g‘ri tayanib yotib, oyoq yordamisiz siljish;
   

d) orqaga tayanib yotib, oldinga siljish.
Musobaqa g‘oliblari ko‘pkurash turlari bo‘yicha aniqlanadi. (birinchi o‘ringa — 1 ochko, ikkinchi o‘ringa — 2 va hokazo).
Ishlab chiqarishda ishlovchilar uchun ommaviy sport tadbirlari kasbiy-amaliy maqsad asosida belgilanadi va keng ko‘lamda o‘tkaziladi. Alohida kasbiy-amaliy jismoniy mashqlar sayohat va uchrashuvlar dasturiga, salomatlik va sport kunlari, korxona va tashkilotlarning an’anaviy spartakiadalari, „Alpomish“, „Barchinoy“ maxsus testlari bo‘yicha brigada, sex va uchastkalar musobaqalariga kiritiladi.
O‘quvchilarning KAJT individual dasturida mashg‘ulotning maqsadi aniq ifodalanadi, qulay vositalar belgilanadi. Bunday vositalar maxsus amaliy sport turlarining alohida unsurlari, buyumlarsiz jismoniy mashqlar, buyumlar, espanderlar, trenajor va boshqalar bilan bajarilishi, shuningdek, ularga suv va chiniqish muolajalarini ham kiritish mumkin. Kasbiy-amaliy jismoniy tayyorgarlik ko‘nikma va malakasini tezroq egallash maqsadida yaqin sport inshootida, istirohat bog‘ida, o‘rmonlarda mustaqil ravishda shug‘ullanish ham yordam beradi.
Demak, mehnatni ilmiy tashkil qilish bo‘lajak xalq xo‘jaligi mutaxassislari oldiga muhim vazifalarni qo‘yadi: kasbiy bilimlarni, ko‘nikma va malakalarni tez va mustahkam o‘zlashtirish; kelajakdagi mehnatga tayyorgarlikni yanada oshirish; kasbiy zarur jismoniy va axloqiy sifatlarni oshirish; barcha a’zolarni chiniqtirish — organizmni issiq va sovuqqa, ayrim mehnat sharoitiga xos bo‘lgan zararli ta’sirlarga qarshiligini oshirish. Bu vazifalar sizning qiziqishingiz va faol qatnashishingiz, jismoniy tarbiyaga, va xususan, KAJTga ongli munosabatda bo‘lganingizdagina muvaffaqiyatli hal etilishi mumkin. Siz o‘qishni tugatib egallagan kasbingiz bo‘yicha ishga kelasiz. Qo‘yilgan vazifalarni hal qilishda sizga jismoniy tarbiya sohasida olgan bilim, ko‘nikma va malakalaringiz yordam beradi.
"Jismoniy madaniyat" nomining o'zi juda muhim narsani chaqiradi. Jismoniy madaniyat insoniyatning umumiy madaniyatining bir qismidir va nafaqat insonni hayotga tayyorlash, o'z tabiati bilan unga xos bo'lgan jismoniy va aqliy qobiliyatlarni o'zlashtirish, rivojlantirish va boshqarish bo'yicha ko'p asrlik qimmatli tajribani o'zlashtirgan. , ammo, bu unchalik muhim emas va jismoniy axloqiy, axloqiy tamoyillarning jismoniy madaniyati jarayonida o'zini namoyon qilish va mustahkamlash tajribasi. Shunday qilib, jismoniy madaniyatda, uning so'zma-so'z ma'nosidan farqli o'laroq, odamlarning jismoniy va katta darajada aqliy va axloqiy fazilatlarini takomillashtirishdagi yutuqlari aks etadi. Ushbu fazilatlarning rivojlanish darajasi, shuningdek ularni takomillashtirish bo'yicha shaxsiy bilim, qobiliyat va ko'nikmalar jismoniy madaniyatning shaxsiy qadriyatlarini tashkil etadi va shaxsning jismoniy madaniyatini insonning umumiy madaniyati yo'nalishlaridan biri sifatida belgilaydi.
Jismoniy madaniyat - bu insoniyatning umumiy madaniyatining bir qismi (quyi tizimi), bu ijodiy faoliyatdir. O'tmishni o'zlashtirish va yangi qadriyatlarni yaratish, asosan rivojlanish, odamlarning sog'lig'ini yaxshilash va ta'lim sohasida. Shaxsni rivojlantirish, tarbiyalash va takomillashtirish uchun jismoniy madaniyat shaxsning imkoniyatlaridan, tabiatning tabiiy kuchlaridan, insoniy fanlar yutuqlaridan, tibbiyot, gigiena, anatomiya, fiziologiya, psixologiya, pedagogikaning aniq ilmiy natijalari va inshootlaridan foydalanadi. Harbiy ishlar va boshqalar. Jismoniy madaniyat odamlarning kasbiy-ishlab chiqarish, iqtisodiy, ijtimoiy munosabatlari bilan uzviy bog'liq bo'lib, ularga sezilarli ta'sir ko'rsatadi, bugungi kunda yuqori darajadagi insonparvarlik va madaniy-ijodiy missiyani bajaradi. maktab islohotlari va oldingi tushunchalarning mohiyatini qayta ko'rib chiqish ayniqsa qimmatli va ahamiyatli.
Sport - bu raqobat sharoitida odamning motor qobiliyatini ochishga qaratilgan shaxs va jamiyatning madaniy faoliyatining o'ziga xos shakli.
Jismoniy madaniyatning qadriyatlari jismoniy va ijtimoiy yo'naltirilgan, shuningdek individual-shaxsiy vazifalarni hal qilishga qaratilgan jismoniy madaniyatning amalda muhim asosidir.
Jismoniy barkamollik PK ning insonga ta'sirining eng aniq o'ziga xos natijasidir.
Jismoniy tarbiya - bu o'quv jarayonining bir turi bo'lib, uning o'ziga xos xususiyati motorli harakatlarni o'rgatish va shaxsning jismoniy sifatlarini rivojlantirish va takomillashtirishdir.
Jismoniy rivojlanish-bu individual hayot davomida organizmning tabiiy morfo-funktsional xususiyatlarini o'zgartirish jarayoni.
Psixofizik tayyorgarlik - bu maqsadli jarayon - maxsus sinflar tizimi, uning asosi insonning ruhiy holati va uning jismoniy salomatligi o'rtasidagi bog'liqlik va o'zaro bog'liqlikdir.
Psixofizik tayyorgarlik - bu ma'lum jismoniy faoliyat va tartibga solish texnikasining kombinatsiyasini qo'llash texnikasiga asoslangan ta'lim va tarbiya jarayoni.
Jismoniy va funktsional tayyorlik - bu odam tomonidan maqsadli harakatlarni o'zlashtirish yoki bajarish uchun zarur bo'lgan ma'lum vosita ko'nikmalarini o'zlashtirish va tananing ish qobiliyatini oshirishning yakuniy natijalari.
Jismoniy tarbiya - bu insonning harakat qobiliyatlari va qobiliyatlarini o'rgatish, uning tanasining vaqt va makonda harakatlarini boshqarish, turli xil hayot va faoliyat sharoitida jismoniy madaniyat vositalaridan foydalanish bo'yicha nazariy bilimlarni o'zlashtirish jarayoni.
Jismoniy faollik insonning sog'lom turmush tarzining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bo'lib, u oqilona, jinsi, yoshi, sog'lig'i, jismoniy tarbiya va sport inshootlaridan muntazam foydalanishga asoslangan.
Oliy oquv yurtlari talabalari jismoniy tarbiyasining maqsadi bolajak malakali mutaxassisning jismoniy madaniyatini shakllantirishdan iborat. Ushbu maqsad rag'batlantiruvchi rolni bajarib, dasturlash funktsiyasini bajaradi va quyidagi ta'lim, ta'lim va sog'liqni saqlash muammolarini hal qilishda pedagogik faoliyatning integrativ xususiyatlarini belgilaydi:
• jismoniy madaniyatning shaxs rivojlanishida, uni kasbiy faoliyatga tayyorlashdagi rolini tushunish;
• jismoniy madaniyat va sog'lom turmush tarzining ilmiy va amaliy asoslarini o'zlashtirish;
• o'quvchilarning jismoniy madaniyatga motivatsion-qadriyatli munosabatini, jismoniy mashqlarni muntazam bajarish zarurligini shakllantirish;
• salomatlikni saqlash va mustahkamlash, psixofizik qobiliyatlarni rivojlantirishni ta'minlaydigan amaliy ko'nikma va malakalar tizimini o'zlashtirish;
• talabalarning kelajakdagi kasbiga kasbiy amaliy jismoniy tayyorgarligini ta'minlash;
• professional ahamiyatli maqsadlarga erishish uchun jismoniy tarbiya va sport mashg'ulotlaridan foydalanish tajribasini to'plash.