"Muzyorar", "Rotastiya", "Yumaloqlangan qor" va h k. Interfaol ta’lim metodlari tarkibidan interfaol ta’lim

BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARINING SIFAT VA SAMARADORLIGINI 
OSHIRISHDA INNOVATSION METODLARDAN FOYDALANISHNING AHAMIYATI 
https://doi.org/10.5281/zenodo.6567365
 
Yoqubova Bonuoy Alisher qizi, 
BuxDUPI 1-bosqich magistranti 
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf ona tili darslarida sifat samaradorlikni oshirishda 
innovatsion metodlardan foydalanishning ahamiyati, fanlararo integratsiya, innovatsion metodlarni qo‘llashda 
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining imkoniyatlari ko‘rsatilgan. Shuningdek, “Bingo”, “Bilag‘on “ 
metodlari tavsiya etilgan va ahamiyati asoslangan. 
Kalit so‘zlar: innovatsiya, metod, innovatsion usullar, pedagogik yangilik, texnologiya, integratsiya 
Tarbiya biz uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat, yo saodat – yo falokat masalasidir. 
A. Avloniy 

---

54 
O‘qituvchi innovatsion yondashuv asosida eng avvalo darsni to‘g‘ri va sifatli tashkil etishi lozimdir. 
Innovatsion faoliyatda dars jarayonida pedagogik texnologiya va pedagogik yangiliklar; o‘qitishning yangi usul 
va metodlarining yaratilishi va qo‘llanishi o‘quv jarayonining samarali va sifatli tashkil etilishini ta’minlaydi. 
Pedagogik yangilik – pedagogik faoliyatda ilgari ta’lim jarayonida noma’lum bo‘lgan o‘zgarishlarni 
kiritish orqali ta’lim va tarbiyaning nazariya va amaliyotini boyitish va uni rivojlantirish vositasidir. 
Pedagogik texnologiya – “pedagogik maqsadlarga erishishda foydalaniladigan barcha shaxs, amaliy va 
uslubiy vositalarning tizimlashgan majmui va ularning faoliyat ko‘rsatish tartibi”. (Klarin M.V.) 
Darhaqiqat, zamonaviy pedagogik texnologiyalar ta’lim jarayonining samaradorligini oshiradi, 
o‘quvchilarda bilim olishga ishtiyoq va qiziqishni oshiradi, bilimlarni mustahkamlab, ularni amaliyotda erkin 
qo‘llash ko‘nikma va malakalarini shakllantiradi. Bolaning tafakkuri endi shakllanib kelayotgan boshlang‘ich 
sinflarda o‘qituvchining mahorati, uning pedagogik texnologiyalarni ta’lim jarayoniga mohirona tatbiq qila 
olishi, ta’limning yangi-yangi usul va metodlarini izlashi, pedagogik tajribalardan ijodiy foydalana olishi juda 
muhimdir. 
Shuningdek, o‘quv jarayoniga pedagogik yangiliklarni kiritish, ta’limda pedagogik texnologiyalarni 
o‘rinli qo‘llash, turli innovatsion usul va metodlardan foydalanish, samaradorlikni oshirish uchun tinimsiz 
izlanish bugungi kunning ehtiyojiga aylandi. 
Ma’lumki, bugungi kunda dars jarayonida “Qora quti”, “Klaster”, “Aqliy hujum”, “Videotopishmoq“, 
“Muzyorar” hamda ta’lim vositalari bo‘lgan grafikli organayzerlardan: “Nilufar guli”, “Baliq skeleti”, “Venn 
diagrammasi”, “BBB” texnologiyalaridan o‘quv jarayonini tashkil etishda foydalanilmoqda. Mazkur maqolada 
dars jarayonining samarasi va sifatini ta’minlashga xizmat qiluvchi yana bir nechta innovatsion metodni tavsiya 
qilamiz. “Bingo” interfaol o‘yini o‘quvchilar bilan guruh asosida ishlashga, mavzuning tezkor va puxta 
o‘zlashtirilishga xizmat qiladi. O‘yinning afzalligi quyidagi jihatlar bilan belgilanadi: 
1. O‘quvchilarda jamoa bo‘lib ishlash ko‘nikmasi shakllanadi. 
2. Mavzuni o‘zlashtirishga sarflanadigan vaqt tejaladi. 
3. O‘tilgan mavzu o‘yin orqali o‘zlashtiriladi. 
“Bingo” metodini qo‘llash jarayonida quyidagi harakatlar amalga oshiriladi: 
- sinf o‘quvchilari bir nechta (5-7 ta) guruhga bo‘linadi; 
- o‘tilgan mavzu bo‘yicha guruhlarga bir xil topshiriq beriladi; 
- o‘qituvchi topshiriqni guruhlarga tarqatib, o‘yin shartini tushuntiradi; 
- berilgan topshiriqqa qaysi guruh javob bersa, o‘qituvchi shu guruhga aytgan savolini topshiradi; 
- qaysi guruh berilgan topshiriqni birinchi bo‘lib bajarsa, o‘yin g‘olibi bo‘ladi; 
- birinchi bo‘lgan g‘olib guruh o‘yinda ishtirok etmay turadi va o‘yin g‘oliblari ketma-ket aniqlanib, 
ballar qo ‘yib boriladi. 
Bu interfaol metoddan faqat guruhda ishlash vaqtida emas, o‘tilgan mavzuni so‘rashda, yangi mavzuni 
mustahkamlashda, umumlashtiruvchi, takrorlash darslarida ham foydalanish mumkin. Xulosamiz shuki, dars 
samaradorligini oshirishda o‘qitish metodlarini to‘g‘ri tanlash, ona tili fanining amaliy yo‘nalishidan kelib 
chiqib o‘ylab fikr yuritish hamda kreativlikni oshirish, o‘quvchilarni izlanish, ijodiy faoliyatga yo‘llash, til 
vositalarini tushungan holda hukm chiqarish va fikr-mulohazalarini himoya qilish, topshiriqlarni zavq bilan 
bajarish imkonini beradi. 
Bugungi kun bolalari telefon, planshet va kompyuterda ishlash ko‘nikmasiga ega. O‘quvchilarni darsga 
qiziqtirish, mavzuni puxta va chuqur o‘zlashtirishga ko‘maklashish ayni kundagi dolzarb masaladir, bunda 
bizga “Lepbuk“ metodi yordam beradi. Bunda o‘yin lahzasi hamda internetdagi o‘yin ichida o‘yin mavjud. 
“Lepbuk” inglizcha “Lapbook” so‘zidan olingan bo‘lib, tizza-kitobcha yoki qat- lam-kitob ma’nosini bildiradi. 
Lepbuk – tizimlashtirilgan va har xil dizaynlashtirilgan ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan tematik yoki istalgan 
biror mavzuda o‘quvchilar uchun tayyorlangan interaktiv papka. Lepbuk o‘quvchilarga turli xil tabiiy hodisalar, 
narsalar, his-tuyg‘ularni aytib berish va ko‘rsatish uchun ajoyib imkoniyat! Kitob, shuningdek, turli xil ta’limiy 
o‘yinlar va jumboqlarni ham o‘z ichiga olgan. Bu kitobni ma’lum darsda qo‘llash boshqa fanlar bilan 
integratsiya uchun qo‘l keladi. Bundan tashqari kitob turli jumboq va sirlarga to‘la ko‘plab cho‘ntak, topshiriq, 
daftarlarga ega bo‘lib, ular o‘z navbatida yosh tadqiqotchilar va sirlilikni yoqtiruvchilarga juda ma’qul keladi. 

---

55 
1-rasm “Lepbuk” metodining tasviriy ko‘rinishi 
Jumladan, mavzuga doir ingliz tilida lug‘at uchun sahifa ajratsa bo‘ladi, o‘quvchilar diqqatini jamlash 
uchun “1 daqiqa ichida” o‘yini mavjud, bunda matematika, tabiat va kun yangiliklari borasida turli tezkor savol-
javoblarni o‘tkazsa bo‘ladi. Bilag‘on lepbuk kitobiga zamon talabi bo‘lgan Xalqaro baholash tadqiqoti PIRLS 
yuzasidan matnlar va test namunalarini ham joylashtirsa bo‘ladi. 
Xulosa qilib aytishimiz mumkinki, axborot-kommunikatsiya tizimining yuksak darajada rivojlanib 
borishi zamonaviy o‘qituvchi-pedagogning kompyuter texnologiyasidan xabardor bo‘lishi, tahlil qila olishi va 
yangilik yarata olish darajasida bilimli va mahoratli bo‘lishini taqozo qiladi. Buning uchun darsni tashkil 
etish jarayonida ko‘rgazmalardan foydalanish, texnik vositalarni dars jarayoniga tatbiq etish, ta’lim 
oluvchilarni mustaqil va ijodiy ishlashga undash va pedagogik texnologiyalardan samarali, maqsadga muvofiq 
foydalanish muhim va shart. Zero bir soat berilgan sifatsiz ta’lim kelajakka qilingan xiyonatdir.