N. B. Toshpulatova, E. Sh. Nazirova internet tarmog‘Ida ishlaSh Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma 3-nashr toshkеnt «niso poligraf»

Internet Explorer dasturidan chiqish
Dastur ishini to‘xtatish uchun dastur darchasidagi Закрыть 
tugmachasini bosish yetarli.
NaZoraT SavollarI:
1. Internetda ma’lumotlari qidirish qanday amalga oshiriladi.
2. Sahifa nomi noma’lum bo‘lgan xolatda nima qilish zarur.
3. Поиск buyrug‘ini vazifasini tushuntiring
4. Yahoo sistemasini ishlashini tushuntiring.
5. rambler sistemasini ishlashini tushuntiring.
6. Yandex.ru qanday ishga tushiriladi.
7. Navigatsiya vositalari tushunchasi.
8. reget dasturining ishlashini tushuntiring.
9. Topilgan fayldan qanday nusxa olinadi.
amaliy mashg‘ulot 1. Internet brauzerlar bilan tanishish (Internet 
Exploler, Opera, netscape Navigator).
amaliy mashg‘ulot 2. Brauzerlar bilan ishlashda qaynoq klavish lardan 
foydalanish.
amaliy mashg‘ulot 3. Brauzerlarni sozlash.

---

8
ProToKollar. mIJoZlar va SErvErlar
Protokol bu kompyuterlar orasidagi aloqa o‘rnatilishida, 
ma’lumotlarni qabul qilish va uzatishda foydalaniladigan signallar 
standartidir. Ya’ni kompyuterlar protokol yordamida bir-biri bilan 
bog‘lanadi. Protokol to‘g‘ri bo‘lsagina, kompyuterlar o‘rtasida 
aloqa o‘rnatiladi. Bu kompyuterlarning bog‘lanish tartibi yoki 
stan dartidir.
Server bu boshqa kompyuter yoki programmalarga xizmat 
ko‘rsatadigan kompyuter yoki programmadir. Ya’ni boshqa 
kompyuterlarga o‘zining fayllaridan foydalanishga ruxsat beruvchi 
kompyuter Server hisoblanadi. Bitta kompyuterda bir nechta server 
ishlashi mumkin. Masalan, FTP, WWW, elektron pochta serverlari.
mijoz Server resurslaridan va xizmatidan foydalanuvchi 
kompyuter yoki programmadir. Xuddi Server kabi, bitta 
kompyuterda birdaniga bir nechta mijoz ishlashi mumkin. Masalan, 
kompyuter fayl serverning mijozi bo‘lishi mumkin (serverda 
joylashgan fayllardan foydalanishi), shu bilan bir vaqtda elektron 
pochta programmasida ishlashi mumkin. Ya’ni bir necha serverning 
mijozi bo‘lishi mumkin.
Shlyuz protokolni bir turdagi muhitdan ikkinchi turdagi 
muhitga o‘tkazuvchi tarmoq qurilmasi. Masalan, kompyuter 
Internetga bog‘langanda shlyuzdan foydalaniladi.
Proxy bir necha kompyuterning Internetga ulanishini 
ta’minlovchi tizim. Rroxy server odatda ko‘p ishlatiladigan 
resurslarni saqlash imkoniyatiga ega.
Url (Uniform Resource Locator) Internetra murojaat 
qilishning eng oddiy va qulay usuli bo‘lib, u manzilni ifodalaydi. 
URL adresidan ixtiyoriy foydalanuvchi foydalanishi mumkin. Ya’ni 
bu adresdagi ma’lumotdan barcha foydalanuvchilar bir paytning 
o‘zida foydalanishi mumkin.

---

9
URL quyidagi formatga ega
:
 bu hTTP, FTP va gopherlardir.
faylning uzoqdagi 
kompyuter fayl sistemasidagi to‘liq manzilini aniqlaydi.
Bu sxemaning ko‘plab foydalanuvchilarga tanish bo‘lgan 
boshqacha tasviri shunday ko‘rinishga ega:
Bog‘lanish sxemasi: //mashina nomi/domen nomi/faylning to‘liq 
nomi.
Bog‘lanish sxemasi nomi Internet kompyuter adresi bilan ikkita 
qiya chiziq bilan chegaralanadi, u esa bitta qiya chiziq bilan faylning 
to‘liq nomi bilan ajratiladi. Ko‘pchilik hollarda URL HTTP, FTP va 
Gopherlar ko‘rsatgan ko‘rinishga ega.
URLni batafsilroq tushunish uchun real misoldan foydalanamiz.
HTTP:// www. youthcenter. com /index.html
Bu URL adres tarkibiy qismlarini ko‘rib chiqaylik: