N. I. Saidaxmedova Nizomiy nomidagi tdpu "Ta’lim menejmenti" kafedrasi mudiri, I f. d. (DSc), dotsent

3.Korxonani boshqarishga funksional yondashuv.
Savdoning maqsadi – jamiyatni har xil darajadagi barcha noz-ne’matlar bilan har kuni ta’minlash hisoblanadi. Savdo menejmenti o’zining bosh maqsadlariga erishishi jarayonini quyidagi asosiy vazifalarni amalga oshirishga yo’naltiradi:

1. Xaridorlarning talablarini iste’mol bozori segmentida tanlangan mahsulotlar doirasida qondirish.

2. Xaridorlarga xizmatlar ko’rsatishning yuqori darajalarini ta’minlash.
3. Korxonaning savdo-xo’jalik va savdo-texnologik jarayonlarini yetarli darajalarda iqtisodiy jihatlardan tejamli amalga oshirishni ta’minlash.
4. Savdo korxonasining ixtiyorida qoladigan daromad summasini maksimallashtirish va undan samarali foydalanishni ta’minlash.
5. Savdo korxonasining faoliyati bilan bog’langan xo’jalik xavflarini minimallashtirish darajalariga tushirish.
6. Savdo korxonasining bozor bahosi ko’tarilishini doimiy ta’minlash.
Savdo menejmentining funktsiyalari.
Savdo menejeri o’zi- ning bosh maqsadlari va vazifalarini quyidagi aniq funk- siyalarni qo’llash orqali amalga oshiradi:
1. Savdo korxonasining faoliyatida tarkibiy birliklarni va tashkillashtirishning eng samarali shakllarini tanlash.
2. Texnologik jarayonlarni boshqarish.
3. Xaridorlarga xizmat qilish jarayonlarini boshqarish.
4. Personal va ishchilarni boshqarish.
5. Tovarlar aylanmasini boshqarish.
6. Foydani boshqarish.
7. Tovarlar aylanmasining hajmiga nisbatan joriy xarajatlar darajasini doimiy pasaytirish sharoitlarini shakllantirish, muomala xarajatlarini boshqarish.
8. Daromadlarni boshqarish.
9. Aktivlarni boshqarish.
10. Kapitallarni boshqarish.
11. Investitsiyalarni boshqarish.
12. Xo’jalik xavflarini boshqarish.
13. Moliyaviy holatlarni boshqarish.
Ekologik menejment. «Ekologik menejment» fanidan T. Jumaev, Z. Hoshimov va O. Ro’zievlarning o’quv qo’llanmasi nashr qilingan.
Ushbu o’quv qo’llanmaning annotatsiyasi qo’yidagicha: «Ekolo- gik menejment» fanidan tuzilgan o’quv dasturi asosida tayyor- langan bo’lib, unda bozor iqtisodiyoti sharoitida boshqaruvning turli ierarxiya darajasidagi xususiyatlari, qonuniyatlari va tamoyillari, asosiy instrumentlari, boshqaruv tizimlarining tashkil etilishi, korxonalar «Ekologik menejmenti», stra- tegik ekologik menjment kabi mavzular batafsil yoritilgan. Biz ekologik menejmentning mazmuni va mohiyatini yanada to’liqroq tushunib olish uchun ushbu qo’llanmaga qo’shimcha sifa- tida quyida ekologik menejment bilan ekologik boshqaruv tushunchalarining o’rtasida farqlar majudligini ilmiy ada- biyotlardagi ma’lumotlar asosida keltirdik
Korxonani boshqarishga funksional yondashuv. Tashkilotni boshqarishga funktsional yondashuv. Funktsional yondashuvning afzalliklari va kamchiliklari. Biznes jarayonlarini boshqarish (bpm) metodologiyasi. Argumentlarni baholash yondashuvi Funktsional boshqaruv Menejmentni tashkil etishning funktsional (ierarxik) yondashuvi bilan tashkilotning har bir tarkibiy bo'linmasi (xodim, bo'lim, boshqaruv) bir qator funktsiyalarni bajaradi, javobgarlik sohasi tavsiflanadi va muvaffaqiyatli va muvaffaqiyatsiz faoliyat mezonlari shakllantiriladi. Shu bilan birga, qoida tariqasida, strukturaviy birliklar o'rtasidagi gorizontal aloqalar zaif va vertikal, shu jumladan "boss-bo'ysunuvchi" chizig'i kuchli. Bo'ysunuvchi faqat o'ziga yuklangan funktsiyalar uchun va, ehtimol, butun bo'linmaning faoliyati uchun javobgardir. Uni parallel tarkibiy bo'linmalarning vazifalari va ish natijalari unchalik qiziqtirmaydi. Tashkilotni boshqarishga funktsional yondashuvning asosiy kamchiliklari yakuniy natijaga e'tiborning yo'qligi, tan olingan yuqori qo'shimcha xarajatlar, uzoq muddatlar natijasida boshqaruv qarorlari, mijozlarni yo'qotish xavfi. FP afzalliklari: Rahbar har doim haqdir => ko'rsatmalarning bajarilishiga tezkor javob "O'rnatish va foydalanish" - tashkilotni tezda ishga tushirish "Yara va sinab ko'r" - ijodkorlikni rag'batlantirish Ko'tarilish uchun aniq belgilangan javobgarlik => martaba zinapoyasi etarlicha hissiy omil BPM- biznes jarayonlarini boshqarish - bu biznes jarayonlarini modellashtirish, bajarish, boshqarish va optimallashtirish. BPM vazifalari: Nosozliklarni tuzatish va hujjatlashtirish bo'yicha bilimlarga ega bo'lish har xil turlari tashkilotlar Identifikatsiya va klassifikatsiyani bilish Biznes jarayonlarining sifat xususiyatlarini belgilash Oldingi boshqaruvni o'zgartirish Kompaniya faoliyatida asosli qarorlar qabul qilish uchun axborot ta'minotini yaratish. "Tashkilot" tushunchasi. Tashkilot turlari, ularning farqlari Tashkilotni boshqarishga jarayonli yondashuv. Biznes modeli tushunchasi. Jarayonga yo'naltirilgan tashkilotning xususiyatlari. Tashkilot- ijtimoiy-texnik iqtisodiy tizim, umumiy maqsadlarga erishishga intiladigan odamlar guruhi Funktsionallik - birgalikdagi faoliyat Tashkilot quyidagilardan iborat: norasmiy Rasmiy (yuridik shaxs huquqi) norasmiy tashkilot- o'z-o'zidan paydo bo'ladigan, bir-biri bilan muntazam ravishda muloqot qiladigan odamlar guruhi. Rasmiy: rasmiy tashkilot- yuridik shaxs huquqiga ega bo'lgan, maqsadlari mustahkamlangan tashkilot ta'sis hujjatlari, va faoliyat ko'rsatish - tashkilotdagi har bir ishtirokchining huquq va majburiyatlarini tartibga soluvchi qoidalar, bitimlar va qoidalarda. Rasmiy tashkilotlar tijorat va notijorat tashkilotlarga bo'linadi. Tijorat tashkilotlari- faoliyati mulkdan foydalanish, tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishdan muntazam ravishda foyda olishga qaratilgan tashkilotlar. Notijorat tashkilotlari- o'z faoliyatining asosiy maqsadi sifatida foyda olish bo'lmagan va olingan foydani tashkilot ishtirokchilari o'rtasida taqsimlamaydigan tashkilotlar. Boshqaruvga jarayonli yondashuv Menejment - bu boshqaruv sub'ekti (BS) va boshqaruv ob'ekti (OK) o'rtasidagi informatsion o'zaro ta'sir jarayoni bo'lib, u sub'ektning maqsadlariga erishish uchun qandaydir harakatlarni amalga oshirishga undaydi. Nazorat sxemasi: Har qanday tashkilotning faoliyati uzluksiz jarayondir, shuning uchun kompaniyani jarayonlar tizimi deb hisoblasak. Jarayon yondashuvi biznesni optimallashtirishning mumkin bo'lgan jihatlaridan biridir. Jarayonlarga asoslangan tizim o'rganilayotgan faoliyatning mohiyatini va korxona rivojlanishini aks ettirishi kerak. Jarayon yondashuvi menejmentni o'zaro bog'liq bo'lgan boshqaruv funktsiyalarining uzluksiz qatori sifatida ko'rib chiqadi: Harakatlarni rejalashtirish Harakatlarni tashkil etish Harakat motivatsiyasi Harakatlarni muvofiqlashtirish Harakat nazorati Shuningdek, qo'shimcha ulanish jarayonlari: aloqa va qaror qabul qilish. Jarayonga yo'naltirilgan tashkilot - bu mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarishning uzluksiz jarayoni uchun shart-sharoitlarni ta'minlay oladigan, shu jumladan jarayon bosqichlarida nazorat va natijalar sifatini, bo'limlar va xodimlarning o'zaro ta'siri bilan ta'minlaydigan tashkilot. Davomiylik shartlari - tanqidiy vaziyat yaratmasdan jihozlar va xodimlarni almashtirishni tashkil etish imkoniyati. Biznes modeli- biznesning ixcham soddalashtirilgan ko'rinishi, o'zaro bog'liq biznes jarayonlarining butun tizimining faoliyatini yaxlit ko'rish va tahlil qilish uchun mo'ljallangan.