N. Ismoilova, D. Abdul- layeva; 0‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ijtimoiy tajribalarni orttirishimiz
Quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Ijtimoiy tajribani

• 
  qabul qilishi, singdirishi;
  
• 
  o‘z hayoti, faoliyati munosabati ja- rayonida qoHlashi
  
• 
  o‘zgalarga oXshatishi, o‘z ta’sirini o‘tkaza olish jarayoni
  

Ijtimoiylashuv jarayonining birinchi tomoni — ijtimoiy malakalarni o‘zlashtirish — bu jamiyatni insonga ta’sir etuvchi tavsifsi, ikkinchi tomoni esa — inson faolligi — insonning jami­yatga o‘zining faoliyati orqali ta’sir etishidir. Bunda inson faol­ligi pozitsiyasi — ijtimoiy aloqalarga har qanday ta’sir ma’lum bir qaror qabul qilish va keyinchalik shu qarorni bajarish uchun ma’lum bir faoliyat strategiyasini ishlab chiqish orqali tushuntiri- ladi. Ijtimoiylashuv jarayoni shu keltirilgan tushuntirishlar orqali shaxs shakllanish jarayoniga qarshi chiqmaydi, lekin, bu muam- moga turli tomondan yondashishni talab qiladi. G.M.Andreye- vaning fikriga ko‘ra, «Yosh psixologiyasi uchun bu muammo «shaxs» mavzusiga taalluqli bo‘lsa, ijtimoiy psixologiya uchun «shaxsning jamiyatga ta’siri» tomondan qiziqroq hisoblanadi».
Shu o‘rinda ijtimoiylashuv jarayoniga ta’sir etuvchi omillarni ko‘rsatib o‘tishni lozim topdik. Bular: Biologik kontekst va Ma- daniy kontekst.
Biologik kontekst. Insonlarga ko‘zni yumib-ochish, ushlash, so‘rish kabi genetik reflekslar xos bo‘lsa-da, ularning genida o‘zini tutishning qiyin modellari programmalashtirilmagan boladi. Ular kiyinish, ovqatlanish, uy-joy qilish kabi ko‘nikmalarni o‘rganishlari, yashash uchun kerakli ko'nikma, malakalarni sekin- astalik bilan o‘zlashtirishlari kerak bo‘ladi. Hayotining dastlabki yilida bola butkul kattalarning diqqat-e’tibori ostida bo‘ladi va asta-sekin boshqa jonzotlarga xos bolmagan, ular o‘zlashtira oli- shi qiyin bo‘ladigan kolnikmalarni o‘zlashtirib olishadi (masalan, gapirish).