N. K. Ramazonova kadrlar bilan ishlashni tashkil

Intizomiy jazolarni qo‘llash tartibi. Intizomiy jazolar ish-
ga qabul qilish huquqi berilgan shaxslar (organlar) tomonidan 
qo‘llaniladi.
Intizomiy jazo qo‘llanishdan avval xodimdan yozma ra-
vishda tushuntirish xati talab qilinishi lozim. Xodimning tu-
shuntirish xati berishdan bosh tortishi uning ilgari sodir qilgan 
nojo‘ya xatti-harakati uchun jazo qo‘llashga to‘siq bo‘la olmay-
di. Nojo‘ya xatti-harakatlar sodir etilgan kundan boshlab 6 oy 
o‘tgandan moliya xo‘jalik faoliyatini taftish etish yoki tekshirish 
natijasida aniqlanganda esa sodir etilgan kundan boshlab ikki 
yil o‘tgandan so‘ng jazoni qo‘llab bo‘lmaydi. Jinoiy ish bo‘yicha 
yuritilgan davr bu muddatga kirmaydi. Intizomiy jazo (xodim-
ga) to‘g‘risidagi buyruq (farmoyish) yoki qaror xodimga ma’lum 
qilinib, tilxat oli nadi. 
Mehnat intizomini ta’minlash. Mehnat intizomini mehnat 
uchun rag‘batlantirish va mukofotlash usullari bilan normal ta rz-
da ishlashga zarur tashkiliy va iqtisodiy sharoitlarni yaratib be-
rish, noinsof xodimlarga nisbatan jazo choralarini qo‘llash orqa-
li ta’minlanadi.
Tеst
1. Lokal hujjatlar turkumiga kirmaydigan javobni aniqlang. 
A) jamoa shartnomasi 
B) yo‘riqnoma 
C) buyruqlar
D) Mеhnat kodеksi
2. Xodimga mеhnat intizomini buzganlik uchun ish bеruvchi 
tomonidan o‘rtacha oylik ish haqining qancha miqdorigacha 
bo‘lgan jarima jazosi qo‘llanilishi mumkin?
A) 20% 
B) 30% 
C) 40%
D) 50%

---

47
3. Mеhnat shartnomasini bеkor qilish borasida O‘zbеkiston 
Rеspublikasi Mеhnat kodеksining qaysi moddasida bayon etil-
gan?
A) 20-modda 
B) 77-modda
C) 80-modda
D) 100-modda
1
2
3
D
C
D
5-mavzu: Ishga qabul qilishda talab qilinadigan hujjatlar
Rеja:
1. Xodimni ishga qabul qilishda talab qilinadigan hujjatlar.
2. Ishga qabul qilishda talab qilinadigan hujjatlarga qo‘yi-
ladigan talablar.
Ishga qabul qilishda talab qilinadigan hujjatlar ro‘yxati MK-
ning 80-moddasida ko‘rsatilgan. Ishga qabul qilish vaqtida ishga 
kirayotgan shaxs quyidagi hujjatlarni:
● pasport yoki uning o‘rnini bosadigan boshqa hujjatni, o‘n 
olti yoshgacha bo‘lgan shaxslar esa, tug‘ilganlik to‘g‘risidagi gu-
vohnoma va turar joyidan ma’lumotnomani;
● mehnat daftarchasi (birinchi marta ishga kirayotgan 
shaxs lar bundan mustasno) o‘rindoshlik asosida ishga kirayot-
gan shaxslar mehnat daftarchasi o‘rniga asosiy ish joyidan olgan 
ma’lumotnomani;
● harbiy xizmatga majburiyatlar harbiy biletni, chaqiriluvchi-
lar harbiy hisobda turganlik haqidagi guvohnomani;
● qonun hujjatlariga muvofiq maxsus ma’lumotga yoki max-
sus tayyorgarlikka ega shaxslargina bajarishi mumkin bo‘lgan ish-
larga kirayotganda oliy yoki o‘rta maxsus o‘quv yurtini bitirgan-
ligi to‘g‘risidagi diplomni yoxud mazkur ishni bajarish huquqini 
beradigan guvohnomani yoki boshqa tegishli hujjatni taqdim eta-
di.
Ishga qabul qilish vaqtida ishga kirayotgan shaxsdan qonun 
hujjatlarida ko‘rsatilmagan hujjatlarni talab qilish taqiqlanadi.

---

48
Ishga kiruvchi tomonidan pasport yoki uning o‘rnini bosuvchi 
hujjat taqdim etilishi quyidagi maqsadlarda ko‘zda tutiladi:
– ishga kiruvchining shaxsi va ishga qabul qilish uchun yo‘l 
qo‘yiladigan yoshi haqida ishonch hosil qilish;
– uning harbiy majburiyatga munosabatini aniqlash;
– ushbu joyda ro‘yxatdan o‘tganligi haqida ishonch hosil qi-
lish. Shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar ularga amaldagi qonun hujjat-
lari (O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994-yil 22-dekabr-
dagi Farmoni bilan tasdiqlangan «O‘zbekiston Respublikasida 
pasport tizimi to‘g‘risidagi nizom», «Xorijiy shaxslar, fuqaroli-
gi bo‘lmagan shaxslarning O‘zbekiston Respublikasida yashash-
ga ruxsatnomalari to‘g‘risida nizom» va boshqalar) talablariga 
javob berishi kerak. «O‘zbekiston Respublikasida pasport tizi-
mi to‘g‘risidagi nizom»ning 42-moddasi fuqarolarning pasportsiz 
yoki haqiqiy bo‘lmagan pasportlar bilan shuningdek propiskasiz 
ishga qabul qilinishi uchun mansabdor shaxslarning javobgar-
ligini nazarda tutadi. MK hali pasportga ega bo‘lmagan o‘n ol-
ti yoshga to‘lmagan shaxslarni ishga qabul qilinishiga yo‘l qo‘yar 
ekan, tug‘ilganlik to‘g‘risidagi guvohnoma ularning shaxsini tas-
diqlovchi hujjat hisoblanadi.
Tеst
1. Ishga qabul qilishda talab qilinadigan hujjatlar ro‘yxati 
O‘zbеkiston Rеspublikasi Mеhnat kodеksining qaysi moddasida 
qayd etilgan?
A) 20-modda 
B) 77-modda
C) 80-modda
D) 100-modda
2. Xodim qanday holatlarda mеhnat daftarchasisiz ishga qabul 
qilinishi mumkin? 
A) ish staji 1 yildan kam bo‘lgan holatda 
B) agar xodim pеnsiya yoshiga yеtgan bo‘lsa
C) agar xodim birinchi marotaba ishga qabul qilinayotgan 
bo‘lsa
D) agar xodim pasportga ega bo‘lmasa

---

49
3. Xodim qanday holatlarda mеhnat daftarchasisiz ishga qabul 
qilinishi mumkin?
A) agar xodim mеhnatga layoqatsiz bo‘lsa 
B) agar xodim oliy ma’lumotga ega bo‘lmasa
C) agar xodim o‘rindoshlik asosida ishga kirayotgan bo‘lsa
D) agar xodim harbiy xizmatga layoqatsiz bo‘lsa
1
2
3
C
C
C