N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

 
6.6. Quduqlarni torpedalash 
Quduqda neft va gaz oqimini yaxshilash uchun torpedalash jarayonida 
zaryadlangan portlovchi torpeda quduqqa tushirilib, mahsuldor qatlam qarshisida 
portlaydi. Torpeda portlash natijasida quduq diametrini kattartiruvchi g‘ovaklar hosil 
bo‘ladi. Quduqdan radial yo‘nalishda yoriqlar to‘ri hosil bo‘ladi. 
Portlatish usulida ta‘sir etish qisilgan burg‘ilash va mustahkamlovchi 
quvurlarni bo‘shatishda, burg‘ilashga yo‘l qo‘ymayotgan metallarni parchalash va 
quduq tubidan chetga olishda, zich qum tiqinlarini buzishda, filtrlarni tozalashda va 
boshqa jarayonlarda qo‘llaniladi. 

---

78 
6.4-rasm: Torpeda moslamasi sxemasi: 
1- po‘lat arqon; 2- sekin ta‘sir 
ko‘rsatadigan portlatgich; 3-saqlovchi 
prujina; 4-elektromagnitli tashlagich;
5-elektromagnit plunjeri;
6-elektromagnit; 7-chugun qoplama;
8-osma. 
Torpeda moslamasining sxemasi 6.4-rasmda keltirilgan. Torpeda trotil va 
geksogenning bir-xil miqdoridagi qotishmasi bilan tayyorlanadi. Torpedani quduqqa 
tushirishda mustahkamlovchi quvurlar tizmasiga zaryadni ishqalanishidan saqlash 
uchun qogozbakelitli silndrdan foydalaniladi. Zaryad 40 mn/m
2 
bosim va 75
0
C 
haroratda ishlashga mo‘ljallangan. 
Torpeda zaryad kattaliklari quduq diametri, portlash maqsadi va portlovchi 
moddaning xossalariga qarab tanlanadi. Zich tog‘ jinslaridan tuzilgan qatlamlarni 
torpedalashda ko‘p zaryad talab qilinsa, bo‘sh tog‘ jinslarini torpedalashda uncha 
ko‘p bo‘lmagan zaryadlar bilan amalga oshiriladi. 
Quduq tubi atrofi ochiq bo‘lgan quduqlarda torpedalashdan ko‘proq 
foydalaniladi. 

---

79 
Mustahkamlovchi quvurlar tizmasini shikastlanishdan saqlash uchun torpeda 
yuqorisiga suyuq yoki qattiq «mustahkamlagich» quyiladi. Suyuq mustahkamlagich 
sifatida – qum, glina yoki sement ko‘prigidan foydalaniladi. 
Mustahkamlovchi quvurlarni saqlashda qattiq mustahkamlagich suyuq 
mustahkamlagichdan yaxshiroq lekin jarayon o‘tkazilgandan keyin yaxshiroq 
tozalashga to‘g‘ri keladi. Quduqlarda torpedalash ishlarini geofizik partiyalar 
tomonidan olib boriladi.