Hindiston - Qadimgi Hindiston falsafiy-estetik, diniy-axloqiy tafakkurida upanishadlarning ahamiyati beqiyos. «Upanishad» sо‘zi tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri «davra», «davra olmoq» (ustoz atrofida) demakdir. Lekin uning ikkinchi botiniy ma’nosi – «sirli bilim», «yashirin bilim». Upanishadlar vedalarga borib taqaladigan, ularning sirlarini tushuntiradigan diniy-falsafiy tabiatga ega ta’limotdir.
Xitoy - qadimgi Xitoy xalqi tarixini kо‘pgina tarixiy, etnografik va boshqa yodgorliklarga nisbatan tо‘laroq, chuqurroq aks ettiradi, desak yanglishmaymiz. «Shiszin» 305 she’riy asarni о‘z ichiga oladi. Ular tо‘rt qismga bо‘lingan: «Gofun» («Saltanatlar odatlari»), «Syao ya» («Kichik qasidalar»), «Da ya» («Ulkan qasidalar») va «Sun» («Alqovlar»), «Shiszin»dagi she’riy asarlar asosan xalq og‘zaki ijodining yozib olingan variantlaridir, tо‘g‘rirog‘i, musiqaga solingan she’rlardir.
Daochilikning («dao» – yо‘l degani) asoschisi Laotszi (miloddan avvalgi VI-V asrlar) fikriga kо‘ra, uyg‘unlik (xe) «tinchlik», «kelishuv», «yumshoqlik», «kelishtirish» ma’nolarini anglatadi. «Meyor» sо‘zini esa u yetarlilik ma’nosida qо‘llaydi. Chjuansi (IV-III asrlar) uyg‘unlikning ta’sir doirasini Laosziga nisbatan kengaytiradi; u nafaqat ibtidoni vujudga keltiruvchi hodisa, balki butun kosmosning asosidir; u olamning bir butun yaxlitligini tashkil etgan unsurlar va qismlarning jо‘r bо‘lib chiqargan ohangdor tovushi tarzida tushuniladi. - Daochilikning («dao» – yо‘l degani) asoschisi Laotszi (miloddan avvalgi VI-V asrlar) fikriga kо‘ra, uyg‘unlik (xe) «tinchlik», «kelishuv», «yumshoqlik», «kelishtirish» ma’nolarini anglatadi. «Meyor» sо‘zini esa u yetarlilik ma’nosida qо‘llaydi. Chjuansi (IV-III asrlar) uyg‘unlikning ta’sir doirasini Laosziga nisbatan kengaytiradi; u nafaqat ibtidoni vujudga keltiruvchi hodisa, balki butun kosmosning asosidir; u olamning bir butun yaxlitligini tashkil etgan unsurlar va qismlarning jо‘r bо‘lib chiqargan ohangdor tovushi tarzida tushuniladi.
- Qо‘shiq va musiqada Konfusiy hammadan avval ezgu fikrlilikni qadrlaydi. Qо‘shiqchilar haqida, «ularning fikrida kufr yо‘q», deydi. Musiqa tо‘g‘risida ham shunaqa mulohazalar bildiradi. Venvan musiqasini «gо‘zal va ezgu» deb ataydi. Hamma narsada, xususan, musiqa va qо‘shiqda u mо‘tadillikni yoqlaydi. «Gо‘zal» (mey) atamasi Konfusiy tomonidan «ezgu» (shan) sо‘zining sinonimi tarzida qо‘llaniladi.
- Umuman olganda, Konfusiy va uning izdoshlari Menszi va Syunszi singari faylasuflarning estetik ideali gо‘zallik, ezgulik va manfaatlilikning omuxtaligidan iboratdir.
Qadimgi dunyo nafosatshunosligi Xulosa - Umuman olganda, Qadimgi dunyo nafosatshunosligi, xususan, uning mumtoz davri keyingi davrlardagi estetik tafakkur taraqqiyotiga katta ta’sir kо‘rsatdi va bu ta’sirni hozir ham ma’lum ma’noda his qilish mumkin.
1-режа бўйича саволлар - 1.Антик давр эстетикасининг ўзига хос хусусиятлари нимада?
- Эътиборингиз учун рахмат!
Do'stlaringiz bilan baham: |
