Naftalin ha’m difenilaminnin’ qa’siyet diagrammasi

Naftalin ha’m difenilaminnin’ qa’siyet diagrammasi.

Eki komponentli sistemalardın’ sostavının’ o’zgeriwi menen olardın’ fiziko–ximiyalıq qa’siyetleride o’zgeredi. Bul baylanısqa tiykarlang’an eki komponentli sistemalardın’ analiz metodı fiziko-ximiyalıq analiz delinedi. Bul metod fiziko – ximiyalıq izertlewlerde ko’p qollanıladı ha’m anıq mag’lıwmatlar alınadı. Eki komponentli sistemalardın’ sostav - qa’siyet diagrammasın talqılaw na’tiyjesinde komponentlerdin’ ta’sirlesiw xarakteri haqqında, birikpe payda bolıw mu’mkinshiligi ha’m payda bolg’an birikpenin’ turaqlılıg’ı h’aqqında pikir ju’ritiwge boladı.

Naftalin ha’m difenilaminnin’ - qa’siyet diagrammasın du’zgende aralaspa sostavın abtsissa ko’sherine, al qa’siyeti ordinata ko’sherine qoyıladı. Onın’ shetki tochkaları taza kompanentke tuwra keledi. Sistemanın’ sostavının’ o’zgeriwi qa’siyetlerinin’ o’zgeriwine alıp keledi. Eger sistemanın’ sostavı o’zgermese qa’siyetleri de teppe-ten’lik jag’dayında boladı. Sistemanın’ teppe-ten’likte bolıwı termodinamikalıq parametirlerinin’ o’zgeriwine baylanıslı boladı. Teppe-ten’lik termodinamikalıq h’a’m metastabil bolıp ekige bo’linedi. Ma’selen, 0⁰S da suw, puw h’a’m muz teppe-ten’lik buzıladı. Bunday teppe-ten’lik termodinamikalıq teppe-ten’likke mısal boladı. Al ju’da’ suwıtılg’an suyıqlıq sistemasındag’ı teppe-ten’lik aralaspa qa’siyetinin’ azg’ana o’zgergeni menen o’zgermeydi, sonlıqtan bul metastabil teppe-ten’lik boladı.
Ha’r qanday teppe-ten’liktin’ buzılıwı sistemanın’ jag’dayının’ o’zgeriwine alıp keledi. Sistemanın’ jag’dayı onın’ termodinamikalıq parametrler menen xarakterlenedi. Bul parametrlerge – temperatura, basım h’a’m kontsentratsiya kiredi. Sistemanın’ jag’dayına sırtqı faktorlar- quyash nurı, elektr h’a’m magnit maydanları, elektromagnit tolqınları h’a’m tag’ı basqalar da o’zinin’ ta’sirin tiygizedi.
Sistemanın’ teppe-ten’lik jag’dayın o’zgertpey o’zgertiw mu’mkin bolg’an parametrlerinin’ sanı erkinlik da’rejesi delinedi. Bul Gibbstin’ fazalar qag’ıydasının’ tiykarı bolıp, to’mendegi ten’leme menen jazıladı: F = K - f + n /18/ Bul jerde, F – sistemanın’ erkinlik da’rejesinin’ sanı, f – fazalar sanı, K – komponentler sanı, n - h’a’mme fazalarg’a birdey bolg’an erkin termodinamikalıq parametrler.
Eger erkin termodinamikalıq parametrler dep temperatura h’a’m basım alınsa, onda
n = 2 h’a’m F = K – f + 2 /19/
Basım /yamasa temperatura / o’zgermes bolsa, onda n=I h’a’m
F = K – f + 1 /20/
Demek, sistemanın’ erkinlik da’rejesi komponentler h’a’m fazalar sanına baylanıslı boladı.
Geterogen sistemalarda fazalar sanı termodinamikalıq parametrlerdin’ o’zgeriwi menen o’zgeredi. Ma’selen, o’z-ara shegaralı aralasatug’ın suyıqlıqlardın’ eriwshen’ligi temperaturanın’ o’zgeriwi menen artıp baradı. Bunday sistemalarg’a mısalı: anilin-suw, metil spirti – geksan, nikotin – suw, suw –dietilamin h’a’m basqalar.