Namangan davlat universiteti fiziologiya va hayot faoliyati havfsizligi kafedrasi

Tekshirish savollari:
1. Nima uchun ichki sekretsiya bezlari deyiladi?
2. Garmonlarning organizmga funktsional ta'siri deganda nimani tushunasiz?
3. Miyada joylashgan bezlarga qaysi bezlar kiradi va ularning funktsional ahamiyati nimadan iborat?
4. Bola bo`yining o`sishiga ta'sir etuvchi garmon qaysi bezdan ajraladi va qanday ta'sir etadi?
5. Qalqonsimon bez qaerda joylashgan va bu bezdan ajraladigan garmonorganizm faoliyatiga qanday ta'sir etadi?
6. Qanday diabet kassalligi va uning kelib chiqish sabablarini gapirib bering?
7. Buyrak usti bezidan ajraladigan garmonlarning organizm funktsiyasiga ta'sirini gapirib bering?
8. O`g`il va qiz bolalardan qanday jinsiy gormonlar ajraladi?
9. O`g`il va qiz bolalarning jinsiy balog`atga etilish davrida qanday fiziolgik va psixologik o`zgarishlar sodir bo`ladi.
Tayanch tushunchalar
Epifiz, gipofiz, qalqonsimon bez, me'da osti bezi, buyrak usti bezlari, jinsiy bezlar, gormon, sekretsiya, endokrin bezlar, Bazed, miksidema, insulin, tiroksin, glyukogen, kortikosteroid.


Adabiyotlar
1.Klemesheva L, Ergashev M. "Yoshga oid fiziologiya" T. «O`qituvchi» 1991 y.
2.Qodirov U. "Odam fiziologiyasi" „ Toshkent “ 1996.


9–MA'RUZA


MAVZU: OVQAT HAZM QILISh TIZIMINING YOSh
XUSUSIYATLARI VA OVQATLANISH GIGIYENASI


Reja:


1. Ovqat hazm qilish tizimining umumi tuzilishi.
2. Ovqat hazm qilish tizimining yosh xususiyatlari.
3. Organizmda modda almashinuvi.
4. Ovqatlanish gigiyenasi.

Odam yoki har bir tirik organism o’zining o’sishi, rivojlanishi va yashashi uchun doimiy ravishda ovqat hazm qilish orqanlari orqali ovqat istemol qilib turadi. Odamning hazm qilishi kanali 8-10 m. uzunlikda bo`lib, devori uch qavatdan: ichki shilliq, o`rta-muskul, tashqi-seroz qavatlaridan tuzilgan.

Ovqat hazm kanalida mexanik maydalaniladi va kimyoviy parchalanib qon hamda linfa tomirlariga so’riladi. Ovqatning og’iz bo’shlig’ida tishlar yordamida, meda va ichaklarning mayatniksimon hamda peristaltik harakati natijasida maydalanishi mexanik yoki fizik o’zgarish deb ataladi. Ovqat tarkibidagi oqsil, yog`’, uglevodlarni fermentlar ta’sirida parchalanishi kimyoviy o’zgarish deb ataladi. Bu fermentlar til osti, jag’ osti, quloq oldi, meda va ichaklarning shilliq qavati ostida joylashgan bezlardan hamda meda osti bezidan ishlab chiqariladi.