Namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti sport faoliyati kafdrasi

Futbol maydonining chimli shshlamasi
Futbol maydonining chimli koplamasigacha unumdor tuprok katlamining kalinligi 15-20 sm bo‘lishi kerak. Urug sepishga kadar unumdor tuprok solinib va tekislangandan so‘ng ut urugi sepilgunga kadar maydonni kamida 15 kun davomida tuprokdi yer bir tekis sekin-sekin chukishi va yakuniy tekislanish ishlarini amalga oshirish uchun tuxtatib turiladi.
Futbol maydoniga ut urugini ekish uchun tanlashda, joyning tabiiy sharoitini hisobga olish kerak (ikdim, tuprok). YAxshisi bu masala bo`yicha maxalliy tajribali agronomdan maslaxat olish kerak.
Aralash ut urugini maydonning 1 mga 20 gurug sepilish hisobini olgan xolda olib boriladi.
Urug ekishdan avval, maydon usti xastkash bilan tekislanadi va ogirligi 200 kgkeladigan galtak molada shibbalanadi.
Avvalo pusti kdttik uruglarni maydonning buy va eniga sepiladi. Urug ekilgan maydon xastkash bilan tekislanadi va yana xuddi usha galtak mola yurgiziladi.
Urug sepishdan avval usimlik tezrok usishi uchun tez ta’sir etuvchi ugitlar solinadi (sulfat ammiak, super fosfat). Butun maydonning yo‘zasiga 400-450 kgugit solish talab kilinadi.
Lekin, ugitning navi kancha va kancha miqdorda solish kerak kabi savollarga javob olish uchun max,alliy agronom bilan maslaxatlashish maqsadga muvofiqdir.
Maydonga ekilgan urug unib chikkunga kadar tuprok namligini sakdab turish lozim. Sugorish tadbirlari suvni purkash orkali amalga oshiriladi.
Maydonda yosh chimli krplama kalinligi kamida 5 sm bo‘lgandagina uynash mumkin. yomgirli kunlarda yosh chimli krplamada uⁱnash mumkin emas. Futbol maydoniga ekiladigan ut uruglari aralashmasining tarkibini 1-jadvalda qurish mumkin.
1-jadval

№ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.	Uruglar nomi	Foizda				Aralashmalar
	Kunokut	-	15	-	15	20	20	10	10
	Kizil boshoqdi usimlik	-	25	40	50	50	25	-	20
	Boshoqdi ut	70	10	50	15	15	20	20	-
	Yaylov reygrasi	30	40	-	10	10	15	15	20
	Ok beda	-	10	10	10	5	-	15	10
	Ok dala kuchkorok	-	-	-	-		10	15	10
	Tulki quyruk uti	-	-	-	-	-	10	-	-
	Boshoqdi o’tlar | | | | | | |
	Qiltiksiz yaltirbosh	-	-	-	-	-	-	15	15

Qo‘l to‘pi maydoni
Maydon ulchami. Qo‘l to‘pi maydoni to‘g‘ri turburchak shaklida bo‘lib, o‘zunligi 38 mdan 44 mgacha va eni 18 mdan 22 mgacha bo‘ladi. Optimal ulchami 40x20 m. Maydonni chegaralovchi chizikdar 5 mkenglikda bo‘lib, maydon bilan bir tekislikda yotadi.
O‘zunasiga tortilgan chizikdar - yon chizikdar, kundalangiga tortilgan chizikdar, yo‘z chizikdar deyiladi.Darvoza yo‘z chizik urtasiga maxkam kilib urnatilib, eni 3 m, balandligi 2 m(ichki tarafdan ulchanganda) bo‘ladi. Usti va tusikdar yogochdan to‘g‘ri turtburchak shaklida ishlanib, kesmasi 8x8 sm bo‘ladi.
Darvozabon maydonini belgilash uchun yo‘z chizikkd parallel ravishda 6 mo‘zoqdikda 3 mli o‘zunlikda chizik chizilib, darvoza ikkala ustunining ichki burchagidan 6 mradiusli yarim aylana 3 mli chizikka tutashtiriladi.
SHu maydon darvozabon maydoni deyiladi. Darvozabon maydoni tansharisida undan 3 mo‘zoqdikda shu maydon tashqarisida undan 3 mo‘zoqdikda shu maydon chizigiga parallel xolda yana bir o‘zuk chizik chiziladi. Bu erkin tup otish zonasi deyiladi.
Sport maydonlarining texnologik chizmasi
Sport maydonlarining texnologik chizmasida sport turlariga muljallangan maydonlarini ko’rinishi va ulchamlari, bundan tapshari o‘yin maydonlarini koplamalarining to‘zilishi va qanday bo‘lishi kerakligi ifodalanadi. Maydonlarning to‘zilishini va ulchamlarini aniqdash maqsadida sport maydonlari chizmalari berilgan. Sport o‘yin maydonlari, asosan, to‘g‘ri turtburchak, ochik, yoki yopiq qurinishida bo‘ladi. O‘quv mashkdarining jarayoni va xar xil sport turlari bo`yicha musobakdlar o‘tkazishga muljallanib qurilgan xamda jix,ozlangan sport inshootlari bilan tanishib chikdmiz.
Narsaning aniq shakli va ulchamlarini to‘g‘ri ko’rsata olishga qodir tekislikdagi tasvirga chizma deyiladi. Xozirgi vaqtda chizma muxandisining o‘z goyasi va fikrini ifodalovchi asosiy xujjat hisoblanadi. Bu xujjat bo`yicha ishchi shu buyumni tayyorlash imkoniyatiga ega bo‘ladi. CHizmalarni bajarishda Davlat standart(GOST) lariga bayon qilingan qoidalarga kat’iy rioya qilish shart.Standartlar texnik xujjat bo‘lib,ular buyumning o’lchami shakli,materiali va boshqa sifatlari qursatiladi.CHizma bajarishda kabo‘l kilingan koida va me’yorlarga amal kilinishi lozim.CHizma chizish va ularni taxt qilishda,ish urni yaxshi yoritilgan bo‘lib,yoruglik ish urnida yo‘qori va chal tomondan biroz oldinrokdan tushishi kerak va ko‘z bilan chizma orasidagi masofa 300-350mm bo‘lishi kerak.Sport inshootlari fanidan sport maydonlarini chizmasi A4 bichimdagi kogozga chiziladi.Uning ulchamlari 297 x210 mm bo‘ladi.Formatlar va asosiy yozuvlar quydagilardan iborat:
AO 841x1189
A1 594x841
A2 420x594
A3 297x420
A4210x297 .
CHizma xoshiyasi (ramkasi)ni va asosiy yozuvi GOST.2.104-68 ga muvofiq burchak kolipi bo‘lishi lozim.Asosiy yozuv chizma varagi xoshiyasining pastki ung tomonidagi burchagida joylashtiriladi.CHizma albom yoki kitob kili tikish maqsadida uning chap tomonidan xoshiya chizigini varak chetidan 20 mm
bo‘lgan uzoqlikda chiziladi. Xoshiyaning kolgan uchta tomonni kog’oz chetidan 5
mmga teng bo‘lgan masofa chiziladi. 1.11 shakl chizma masshtablari; masshtab
nemischa so‘z bo‘lib nisbatan degan ma’noni anglatadi. YA’ni chizmani o‘zini
xakikiy kattaligi ulchamlarida chizib bo‘lmaydi, shuning uchun bunday ishni
masshtab ѐrdamida amalga oshiriladi.1:1-xakikiy ulcham,1:2- marta
kichraytirilgani,2:1-2 marta kattalashtirilgani.