Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi organik kimyo fanidan

II analitik guruh kationlari xususiy reaksiyalari
Kislota asos sistemasida II analitik guruh kationlarini Ag^, Hg^ va Pb^2 ionlari tashkil qilib, guruh reagenti vazifasini xlorid kislotaning 2n eritmasi bajaradi. Bu guruh kationlari xloridlaridan faqat PbCl₂ suvda qisman eriydi, shuning uchun xlorid kislota vositasida bu kationlar cho’ktirilganda Pb^2 ionining bir qismi eritmada kolishi mumkin.


2.1. Kumush ioni xususiy reaksiyalari


2.1.1.Eruvchan xlorid, bromid yoki yodidlar vositasida cho’kmaga tushirish
Kumush kationi suvda eruvchan xloridlar ta’sirida oq rangli cho’kma hosil qiladi:
AgNO₃  NaCl  AgCl  NaNO₃
Ag^  NaCl  AgCl  Na^ .
Cho’kma ammiakli suv ta’sirida ammiakli kompleks hosil qilib eritmaga o’tadi.
AgCl  2 NH₄OH  [Ag(NH₃)₂] Cl  2H₂O.
Ammo hosil bo’lgan eritmaga nitrat kislota yoki kaliy yodid eritmasi ta’sir etdirilsa cho’kma hosil bo’ladi:
[Ag(NH₃)₂] Cl  2HNO₃  AgCl  2NH₄NO₃
[Ag(NH₃)₂] Cl  KJ  AgJ  KCl  2NH₃ .
Тajribaning bajarilishi: Uchta probirkaning biriga 2-3 tomchi natriy xloridi, ikkinchisiga shuncha natriy bromidi, uchinchisiga esa natriy yodidi eritmalaridan tomizib, ularga 3-4 tomchidan kumush nitrati eritmasidan qo’shing. Hosil bo’lgan cho’kma rangiga e’tibor bering. Cho’kmalarni ammiakli suv ta’sirida erishini tekshirib ko’ring. Buning uchun probirkalardagi eritmani ehiyotlik bilan to’kib, cho’kmalarga 5-10 tomchidan ammiakli suv qo’shib aralashtiring.AgCl , AgBr va AgJ cho’kmalarning amiakli suv ta’sirida eruvchanligini taqqoslang.
2.1.2.Kaliy xromati K₂CrО₄ kumush bilan g’ishtsimon qizil cho’kma hosil qiladi:
2AgNO₃  K₂CrO₄  Ag₂CrO₄  2KNO₃
CrO₄^2-  2Ag^  Ag₂CrO₄ 
Bu reaksiya ammiak ishtirokida va kislotali muhitda sodir bo’lmaydi. Nima uchun?
Тajribaning bajarilishi: a) yarimmikroprobirkaga 2-3 tomchi kumush nitrat eritmasi tomizib unga 1-2 tomchi kaliy xromati eritmasi qo’shing. Hosil bo’lgan cho’kmani eruvchanligini tekshiring.
b) 5 foizli kaliy xromati eritmasi shimdirilib kuritilgan xromatografik (yoki filtr qog’ozi) markaziga bir tomchi kumush nitrati eritmasi tomizing. Qog’ozda to’q qizil rangli dog hosil bo’ladi.