Namangan davlat universiteti raxmatova xayrixon ashiraliyevna pedagogik diagnostika

IV. O‘quvchilar jamoasining tarbiyaviy funksiyalari. Har qanday sinf 
(guruh) jamoasining o‘quvchiga individual ravishda ko‘rsatadigan tarbiyaviy 
ta’siri ma’lum xarakterga ega bo‘ladi. Pedagogik manbalarda o‘quvchilar 
111
Педагогика назарияси ва тарихи. 1-қисм. Педагогика назарияси / Олий ўқув юртлари 
учун дарслик. М.Х.Тохтаходжаеванинг умумий таҳр. остида. – Т.: “Иқтисод-молия”, 
2007.
– 102-114-б. 
Asosiy turlari 
Kundalik faoliyat an’analari
Bayram an’analari 
21-rasm. Jamoa an’analarining turlari
 

---

142
jamoasining o‘quvchiga ko‘rsatadigan tarbiyaviy ta’sirini uning xarakteri va 
mohiyatiga ko‘ra uch guruhga ajratilishi ko‘rsatilgan. Ular (22-rasm):
 
 
1. O‘quvchilar jamoasining tashkiliy funksiyasi. O‘z mohiyatiga ko‘ra 
tashkiliy funksiya yordamida o‘quvchilar jamoasining turli ko‘rinishdagi 
faoliyatini uyushtirish, o‘z-o‘zini boshqarish organiga egalik asosida jamoa 
hayotida avvaldan ishlab chiqilgan rejaga muvofiq tashkil qilinadigan tadbirlarning 
tashkiliy masalalarini hal qilish, yuzaga kelgan tasodifiy vaziyatlarni hal qilish 
kabi vazifalar bajariladi. Bu kabi vazifalarni bajarishda jamoadagi har bir a’zoning 
ichki imkoniyatlarini inobatga olish, ularning zimmasiga mavjud imkoniyatlaridan 
kelib chiqqan holda ijtimoiy topshiriqlarni yuklash muhim ahamiyatga ega.
Sinf o‘quvchilar jamoasining tashkiliy funksiyasi, birinchi navbatda,jamoanin
g rivojlanish dinamikasida namoyon bo‘ladi. Qolaversa, ushbu funksiya o‘quvchilar 
jamoasi tomonidan ijtimoiy topshiriqlarning o‘zaro hamjihatlikda, hamkorlikda 
bajarishda yaqqol namoyon bo‘ladi.
2. O‘quvchilar jamoasining mafkuraviy-tarbiyaviy funksiyasi. Har bir 
jamoa aniq maqsad asosida muayyan g‘oyalar atrofida birlashadi. Jamoaviy birlik, 
hamkorlik, o‘zaro yordam va hamjihatlikka erishish; zarur, ayniqsa, qiyin 
vaziyatlarda jamoa a’zolarining bir-birlarini qo‘llab-quvvatlashiga erishish; ta’lim 
muassasasida belgilangan tartib-intizom qoidalariga rioya qilish; jamoaning sha’ni 
uchun kurashish, obro‘sini saqlash; jamoa an’analariga hurmat bilan munosabatda 
bo‘lish; ta’lim muassasasida o‘quvchilar jamoasining o‘quv-bilish hamda ijtimoiy 
faoliyat, shuningdek, turli yo‘nalishlarda tashkil etiladigan ko‘rik-tanlov va sport 
musobaqalarida 
yetakchiligini 
ta’minlash 
orqali 
mafkuraviy-tarbiyaviy 
funksiyaning mohiyati namoyon bo‘ladi.
Umumiy 
o‘rta 
ta’lim 
maktablarida 
o‘quvchilar 
jamoasi
mafkuraviy 
va axloqiy g‘oyalarni 
tashuvchisi, 
targ‘ibotchisiga aylanadi. 
Binobarin, o‘quvchilar jamoasining ta’siri tufayli o‘quvchida muayyan axloqiy 
e’tiqod shakllanadi.
Mavjud imkoniyatlardan to‘g‘ri, oqilona foydalanish orqali mafkuraviy-
tarbiyaviy funksiyaning amalga oshirilishi har bir o‘quvchida o‘zining jamoadagi 
o‘rnini anglashiga yordam beradi.