Namangan davlat universiteti sport faoliyati kafedrasi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI………………....................…..87 
 
 
 
 

---

4 
K I R I S H
Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar qatorida ta‘lim, 
xususan umumiy o‘rta ta‘lim tizimidagi o‘quv-tarbiyaviy jarayonlar sifatini 
oshirishga alohida e‘tibor qaratilmoqda. O‘zbekistonning 2022-2026 yillarga 
mo‘ljallangan taraqqiyot strategiyasida to‘rtinchi ustuvor yo‘nalish ham aynan 
ta‘lim sohasini rivojlantirishga qaratilgan
1
. 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev raisligida 2022 yil 28 yanvar kuni maktab 
ta‘limini rivojlantirish masalalari bo‘yicha videoselektor yig‘ilishida ta‘lim - 
hayot-mamot masalasi ekanini ta‘kidladi[2]. Shuningdek, shu paytgacha 
foydalanib kelinayotgan ta‘lim standartlari, o‘quv dasturlari faqat nazariy bilim 
berishga yo‘naltirilgan bo‘lib, bolalarni mantiqiy fikrlashga, amaliyotga, hayotga 
o‘rgatmayapti deb ta‘kidlab, maktablarda o‘quv yuklamasi va darslar sonini qayta 
ko‘rib chiqish, bolalarni fikrlashga chorlaydigan metodikalarni joriy qilish, 
darsliklarni ilg‘or tajribalar asosida to‘liq yangilash bo‘yicha topshiriqlar berdi
2
. 
Umumta`lim maktabi o`quvchilarining har tomonlama jismoniy tayyorgarligi 
tuzilishining asoslaridan biri bo`lib, so`nggi yillarda shifokorlar, o`qituvchilar, 
mutaxassislar 
va 
jamoatchilikni 
jiddiy 
tashvishga 
solayotgan 
maktab 
o`quvchilarining sog‘lig‘i, mehnat qobiliyati va funktsional imkoniyatlarini aks 
ettiradi. 
Muammoning aniq ko`rsatkichi shundaki, bolalar va o`smirlarning salomatligi 
o`tgan yillardagi tengdoshlariga nisbatan sezilarli darajada yomonlashgan [13]. 
Shu bilan birga, barcha turdagi kasalliklar darajasining eng sezilarli o`sishi asosiy 
maktab ta‘limiga to`g‘ri keladigan yosh davrlarida sodir bo`ladi. Shunisi e‘tiborga 
loyiqki, shunga o`xshash manzara asosiy jismoniy sifatlar va birinchi navbatda, 
1
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги ―2022 – 2026 йилларга мўлжалланган 
Янги Ўзбекистоннинг тараққиѐт стратегияси тўғрисида‖ги ПФ-60-сон Фармони. 
2
Ш.Мирзиѐев раислигида 28 январь куни мактаб таълимини ривожлантириш масалалари бўйича 
видеоселектор йиғилишидаги нутқи ―Халқ сўзи‖ газетаси. 2022 йил 29 январь, № 20-21 (8082-8083). – 1 б. 
https://xs.uz/uzkr/post/maktab-talimini-rivozhlantirish-bojicha-ustuvor-vazifalar-belgilandi
  

---

5 
yugurish chidamliligi dinamikasida ham qayd etilgan, bu bizga ushbu xususiyatlar 
o`rtasidagi ma‘lum munosabat haqida gapirishga imkon beradi. 
So`nggi paytlarda maktab o`quvchilarida jismoniy rivojlantirishi bo`yicha 
yetarli miqdordagi ishlar amalga oshirildi [24], ammo maxsus va uslubiy 
adabiyotlarda chidamlilikni rivojlantirish jarayonining turli jihatlari yetarlicha keng 
yoritilganiga qaramay, ularning aksariyati asosan sport mashg‘ulotlariga 
taalluqlidir va bu sifatning maktab o`quvchilarini jismoniy tarbiya darslarida 
jismoniy tarbiya jarayonida shakllanishi va rivojlanishining xususiyatlari haqidagi 
savolni ochiq qoldiradi. 
Jamiyat 
va 
mutaxassislar 
maktab 
o`quvchilarida 
chidamlilikni 
rivojlantirishning yetarli darajada muhimligini tan olishlariga qaramay, uni 
takomillashtirish jarayonida hali ham izchillik emas. Ko‘p miqdorda uslubiy 
adabiyotlar mavjud bo‘lgani bilan, jismoniy tarbiya darslarida maktab 
o‘quvchilarida jismoniy rivojlantirishni aniqlash bo‘yicha aniq tavsiyalar ishlab 
chiqilmagan.