Namangan muhandislik-qurilish instituti «Enеrgеtika va sanoatni axborotlashtirish» fakultеti

1. Masalaning qo`yilishi va uning amaliy ahamiyati
Menga kurs ishi sifatida quyidagi mavzuga oid quyidagi vazifalar berildi.
“Mantiqiy elementlar va sxemelarni loyihalash” mavzusi berildi. Meni bu mavzuni yoritishimdan asosiy maqsadim mamlakatimizda axborotlashtirish, Sxematexnikani rivojlantirishda olib borilayotgan ishlarga o`z hissamni qo`shish.
Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirishim kerak.
-Kirish;
- Asosiy qism;
-Masalaning qo’yilishi va uning amaliy ahamiyati;


- Mantiqiy elementlar va sxemelarni loyihalash;


-Mavzuni yaratishda foydalanilgan dasturiy vosita tahlili ;


- Topshiriqni yaratish texnologiyasi ;


-Topshiriqni yaratish jarayonining ekran ko’rinishlari ;
- Natija;
- Xulosa;


-Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati;


- Ilova;

2. Mantiqiy elementlar va sxemelarni loyihalash mavzusi bo’yicha nazariy ma’lumotlar tahlili.
Kombinatsion sxemalarda chiqishdagi signal mazkur vaqtda kirishga berilayotgan mantiqiy signallar kombinatsiyasiga aynan mos keladi. Shu sababli, bu turdagi sxemalarga xotira zarur emas. Multipleksorlar bir necha manbadan berilayotgan ma’lumotlarni bitta chiqish kanaliga uzatishni boshqarish uchun mo‘ljallangan. Multipleksorda ikki guruhga mansub kirishlar mavjud: ma’lumotlar uchun va adres uchun (boshqaruvchi). U yoki bu Ai kirish liniyasini tanlash berilayotgan S0, S1, … adres kodi bilan belgilanadi. Boshqaruv kirishlari n – ta bo‘lsa, Si boshqaruv signallarining M=2n ta kombinatsiyasini amalga oshirish mumkin.



1-rasm.

1-jadval.
Demultipleksorlar. Demultipleksor bir kanaldan qabul qilingan ma’lumotlarni bir necha qabul qilgichlarga taqsimlash vazifasini, ya’ni multipleksiyalashga teskari bo‘lgan amalni bajaradi. Qabul qilgich raqami (aktivlashtirilgan chiqish) uning boshqaruv kirishlariga berilgan kod kombinatsiyasi bilan aniqlanadi. Demultipleksor umuman olganda bitta ma’lumot kirishi, n – ta adres kirishi va M=2n chiqishga ega. Misol tariqasida “1 dan 4 ga” demultipleksorining tuzilish uslubini ko‘rib chiqamiz (S0, S1 ikkita adres chiqishi va Q0  Q3 to‘rtta chiqish). Ko‘rinib turibdiki, agar ma’lumot M chiqish liniyalaridan biriga yo‘nalgan bo‘lsa, u holda qolgan chiqish liniyalarida mantiqiy nol ushlab turiladi. “1 dan 4 ga” demultipleksorining haqiqiylik jadvali (2-jadval)

2-jadval.

Chiqish liniyalarini ko‘paytirish talab etilganda, mos ravishda “1 dan 4 ga” demultipleksor mikrosxemalaridan kerakli miqdori olinib, demultipleksor daraxti tuziladi. Bunday daraxt tuzilmasi multipleksor daraxtiga ko‘zgudagi aks kabi mos keladi. Buning uchun ruxsat berish kirishlari xizmat qiladi.

2-rasm.



Berilgan funktsiyani YOKI-EMAS elementlari yordamida bajaradigan mantiqiy sxema va uning shartli grafik tasviri 2-rasmda kursatilgan.

Quyida kondensatorlarga bag’ishlangan ma’lumotlar - bunda elementlar sxemasi hususiyatlari o’zgarayotgan kuchlanish va tokka bog’liq bo’ladi. Biz siz bilan tanishgan o’zgarmas tok zanjirlaridagi ba’zi qonuniyatlar (Om qonuni, sxemalarni ekvivalent o’zgartirishlari va boshqalar) o’z kuchini saqlaydi, shunday holatlardaki, qachonki kuchlanish va tok vaqt bo’yicha o’zgarganida. O’zgaruvchan tok zanjirini ishini yaxshi tushinish uchun bir qator tarqalgan signal turlarini o’rganish foydali (kuchlanishlar, ular ma’lum obrazda vaqt bo’yicha o’zgaradi).