Namangan Muhandislik Texnologiyalari Instituti “Avtomatika va Energetika” fakulteti “Energetika” kafedrasi

• Namangan Muhandislik - Texnologiyalari Instituti
• “Avtomatika va Energetika” fakulteti
• “Energetika” kafedrasi
• “Elektr energiyasini ishlab chiqarish uzatish va taqsimlash”
• fanidan
• 12-Ma’ruza mashg’uloti uchun
• TAQDIMOT ISHI

• Elektr energetika tizimlarining
• ishlash holatlari.

Aktiv quvvat va chastotani avtomatik rostlash energotizim ish rejimini avtomatlashtirilgan dispetcherlik boshqaruvining asosiy vazifasi hisoblanadi. Tegishli avtomatik qurilmalar chastota va aktiv quvvatning rostlashni markazlashtirilgan avtomatik tizimini tashkil etadi.

• Aktiv quvvat va chastotani avtomatik rostlash energotizim ish rejimini avtomatlashtirilgan dispetcherlik boshqaruvining asosiy vazifasi hisoblanadi. Tegishli avtomatik qurilmalar chastota va aktiv quvvatning rostlashni markazlashtirilgan avtomatik tizimini tashkil etadi.
• Energotizim chastotasi va quvvatini avtomatik boshqarish tizimini asosiy vazifasi ishlab chiqarilayotgan va iste`mol qilinayotgan elektr energiyalar quvvat balansini uzuliksiz ta`minlab turishdir.
• Elektr energiya ishlab chiqarish va iste`molchi orasidagi mutonosiblikni har qanday bo’zilishi elektr energiyasining sifat ko’rsatkichlariga salbiy ta`sir ko’rsatadi. Hozirda energotizimda chastota va quvvatni raqamli avtomatik boshqarish tizimlari yaratilgan va ishlab chiqarishga tadbiq etilmoqda. Ular bir qator funktsional imkoniyatlar va xususiyatlarga ega:

Energotizim ish rejimini o’zgarishiga va turli yuzaga kelgan vaziyatlarga moslashish imkoniyati;

• Energotizim ish rejimini o’zgarishiga va turli yuzaga kelgan vaziyatlarga moslashish imkoniyati;
• Gidro va issiqlik elektr stantsiyalarni birgalikdagi elektr energiyasi ishlab chiqarishda va uzatishdagi texnik samaradorligini ta`minlash;
• Texnologik rejim buzilishlarini analiz qilish va optimal boshqaruv ta`sirlarini aniqlash;
• Boshqarilayotgan kompleks ish unumdorligini oshirish va uni alohida elementlari buzilganda noto’g’ri harakatini oldini olish;
• Chastota va quvvatni markaziy avtomatik rostlashda ob`ekt ish rejimi va uni o’zgarishi bo’yicha nazorat qilish uchun dispetcherni to’liq axborot bilan ta`minlash.

Ma`lumki, gidro elektr stantsiyalarda (GES) katta bo’lmagan quvvat balansi bo’zilishi o’z-o’zidan bartaraf etiladi, bu o’z-o’zini rostlash deyiladi. Katta quvvat bo’zilishida o’z-o’zini rostlash tizimi quvvat balansini tiklay olmaydi, bunda avariya xolati yuzaga kelishi mumkin. Bunday xolatlarda nominal chastotani (500,1 Gts) rostlash orqali quvvat balans tiklanadi. GES larda quvvatni guruhli rostlash tizimi mavjud va u quyidagi qurilmalardan tuzilgan:

• Ma`lumki, gidro elektr stantsiyalarda (GES) katta bo’lmagan quvvat balansi bo’zilishi o’z-o’zidan bartaraf etiladi, bu o’z-o’zini rostlash deyiladi. Katta quvvat bo’zilishida o’z-o’zini rostlash tizimi quvvat balansini tiklay olmaydi, bunda avariya xolati yuzaga kelishi mumkin. Bunday xolatlarda nominal chastotani (500,1 Gts) rostlash orqali quvvat balans tiklanadi. GES larda quvvatni guruhli rostlash tizimi mavjud va u quyidagi qurilmalardan tuzilgan:

topshiriq beruvchi (zadatchik);

• topshiriq beruvchi (zadatchik);
• quvvat yig’uvchi qurilma;
• boshqariluvchi bo’luvchi;
• markaziy rostlagich;
• chastotani korrektsiyalovchi blok;
• gidrogeneratorni agregat uzeli.

GES ni reja bo’yicha aktiv quvvati Rr topshiriq beruvchi orqali beriladi. Rejadan tashqari quvvat (Rrt) chastotani rostlash qurilmalaridan korrektirovka qilinadi. GES generatorlarini xaqiqiy quvvatlari yig’indisi Rg va Rr, Rrt lar to’g’risidagi ma`lumot quvvat yig’uvchi qurilmaga beriladi. Quvvat yig’uvchi qurilmani chiqishidagi quvvat

• GES ni reja bo’yicha aktiv quvvati Rr topshiriq beruvchi orqali beriladi. Rejadan tashqari quvvat (Rrt) chastotani rostlash qurilmalaridan korrektirovka qilinadi. GES generatorlarini xaqiqiy quvvatlari yig’indisi Rg va Rr, Rrt lar to’g’risidagi ma`lumot quvvat yig’uvchi qurilmaga beriladi. Quvvat yig’uvchi qurilmani chiqishidagi quvvat
• RRrRrt-Rg
• Chastota normal xolatda (50  0,1 Gts)  R  0 bo’ladi. Quvvatni guruhli rostlash tizimni vazifasi agarda quvvat balansi buzilsa, ya`ni
•  R  0 yuzaga kelsa uni bartaraf etishdir. Yuqorida ta`kidlanganiday bunday xolatlarda nominal chastotani rostlash orqali (tiklash) quvvat balansi tiklanadi.