Namangan muxandislik- texnologiya instituti

Keyslar to’plami

1. 
   Sig‘im nima?
   
2. 
   Sig‘im qarshiligi qanday aniqlaniladi?
   
3. 
   Kondensatorning qanday turlari mavjud?.
   

Adabiyotlar
1. Elektrotexnik spravochnik. 3-tom, kniga pervaya, razdel 38. (Pod obщey redaksiyey professorov MEI) M.: Energoatomizdat, 1988.
2. Texnika visokix napryajeniy. Pod obщey red. D.V. Razevige, M.: Energiya, 1991.


8-AMALIY MASHG’ULOT
Elektr o‘tkazgich materiallar hisobi
Qisqacha nazariy ma'lumotlar: O’tkazgichning qarshiligi uning materialiga va geometrik o‘lchamlariga bog‘liq. Ko‘ndalang kesim yuzi S va l uzunlikdagi o‘tkazgichning qarshiligini hisoblash formulasini quyidagicha yozish mumkin:
(1)
bunda: r — o‘tkazgich moddasining turi va holatiga (avvalo, temperaturasiga) bog‘liq bo‘lgan kattalik bo‘lib, uni o‘tkazgichning solishtirma qarshiligi deyiladi. Solishtirma qarshilikning son qiymati qirrasi 1 m bo‘lgan kub shaklidagi o‘tkazgichning o‘zaro parallel va qarama-qarshi tomonlari bo‘ylab 1A tok o‘tkazilgan holatdagi qarshiligiga teng.
O’tkazgich qarshiligining birligi SI sistemada Om qonuni asosida aniqlanadi. Potensiallar ayirmasi 1 V bo‘lganda o‘tkazgichdan 1 A tok o‘tsa, bu o‘tkazgichning qarshiligi 1 Om bo‘ladi. Solishtirma qarshilik birligi 1 Om.m. Metallarning solishtirma qarshiligi juda kichik bo‘ladi. Dielektriklarning solishtirma qarshiligi juda katta bo‘ladi. Quyidagi jadvalda baozi moddalar solishtirma qarshiliklarining qiymatlari berilgan.

Moddalar	, (20^0Sda), Omm
Kumush	1,6  10^-8
Mis	1,8  10^-8
Grafit	3  10^-8
NaCl ning suvdagi 10% li eritmasi	8  10^-8
Kremniy	10^3
Suv (kimyoviy toza)	10^6
Chinni	101^13

O’tkazgichning yuzi ifodadan topiladi va uni (1) formulaga qo‘yib,  ni hisoblab topiladigan formula hosil qilinadi:

Om qonuni formulasidan o‘tkazgich qarshiligini topib, uning qiymatani (9) formulaga qo‘yilsa, u holda o‘tkazgichning solishtirma qarshiligi ifodasini zanjirdagi elektr toki va kuchlanishi orqali quyidagacha yozish mumkin:

bu yerda d – simning diametri; I va U – elektr zanjirdagi tok va kuchlanish; l – o‘tkazgich uzunligi.

Sim va kabellarning Solishtirma o‘tkazuvchanligi, solishtirma qarshiligi va zichligi