Narx va Daromadning iste’molga ta’siri

Daromad samarasi va almashtirish samarasi

Daromad samarasini aniqlash uchun YX′ byudjet chizig`iga parallel qilib YX’byudjet chizig`ini 1 TU befarqlik egri chizig`iga urinadigan qilib o`tkazamiz va bu uringan nuqtani 3 E deb belgilaymiz. 3 E nuqtaga mos keluvchi optimal majmuadagi X ne′mat miqdori X3 ga teng va u X1X2 umumiy samarani ikki qismga ajratadi: X1X3 va X3X2. Parallel ikki byudjet chizig`i orasida yotgan X3X2 o`zgarishga daromad samarasi va bitta 124 befarqlik egri chizig`i ustida yotgan X1X3 o`zgarishga – almashtirish samarasi deyiladi.

Daromad samarasi va almashtirish samarasi

Daromad va almashtirish samarasini talab o`zgarishiga ta′siri

Daromad va almashtirish samarasini talab o`zgarishiga ta′siri

Almashish samarasi - bu naflik darajasi o`zgarmaganda, tovarlar
narxi o`zgarishi munosabati bilan iste′mol tovarlariga talab tarkibining o`zgarishidir. Almashish samarasi X ne′mat narxini o`zgarishi natijasida Y ne′matni qo`shimcha X ne′mat bilan almashtirilishini ifodalaydi. Bu almashtirish befarqlik egri chizig`i bo`yicha bo`ladi.
Daromad samarasi - bu ne′mat narxi o`zgarishi (almashish samarasi hisobga olinmaganda) natijasida real daromad o`zgarishining iste′molchi talabiga ta′siridir. Daromad samarasi iste′molchining sotib olish imkoniyatini oshganligini ko`rsatadi va u bir byudjet chizig`idan boshqa byudjet chizig`iga iste′molchining optimal tovarlar majmuasiga o`tishini aks ettiradi.
Aralov Aloviddin

Daromad va almashtirish samarasini talab o`zgarishiga ta′siri

Faraz qilaylik, oziq-ovqat bozorida (masalani soddalashtirish uchun)
uchta A, B va V iste′molchilar harakat qiladi deylik.
Quyidagi jadvalda har bir iste′molchining berilgan
narxlarda oziq-ovqatga bo`lgan talabi keltirilgan.
Oxirgi ustunda umumiy bozor talabi keltirigan va ular
iste′molchilarning individual talablarini qo`shish orqali aniqlangan.
Masalan, oziq-ovqat narxi 1000 so`m bo`lganda, umumiy bozor talabi quyidagicha hisoblanadi: 4+6+8=18