Нақша ба масъалаи муайян кардани мафхумхои «технологияи таълим»

Нозукиҳои истилоҳот. Дар адабиѐт ва амалияи мактабхо мафхуми 
технологияи педагоги аксар вакт хамчун синоними мафхуми системаи 
педагоги истифода мешавад. Чи хеле ки дар боло зикр гардид, мафхуми 
система нисбат ба технология васеътар буда, бар хилофи он хам худи 
субъектхо ва хам объектхои фаъолиятро дар бар мегирад. 
Мафхуми технологияи педагоги дар фанни алохида ва махалли бо 
мафхуми методикаи таълим кариб пурра фаро гирифта шудааст; фарки байни 
онхо танхо дар чойгиркунии акцентхо мебошад. Дар технология ҷузъҳои 
процессуалӣ, миқдорӣ ва ҳисобӣ, дар усулҳо - тарафҳои мақсаднок, 
мундариҷа, сифатӣ ва тағирѐбанда бештар ифода карда мешаванд. 
Технология аз усулҳо бо такрорпазирӣ, устувории натиҷаҳо, набудани 
«агар»-ҳои зиѐд (агар муаллими боистеъдод, агар фарзандони қобилиятнок 
бошад, волидони хуб...) фарқ мекунад. Омезиши технология ва усулҳо ба он 
оварда мерасонад, ки баъзан усулҳо ба технология дохил мешаванд ва 
баъзан, баръакс, технологияҳои муайян ҷузъи усулҳои таълим мебошанд. 
Инчунин истифодаи истилоҳоти тамғавӣ, ки аз ҷиҳати илмӣ комилан 
дуруст нестанд, дар паси баъзе технологияҳо муқаррар карда шудаанд (усули 
коллективии таълим, усули Шаталов, системаи Палтышев, педагогикаи 
Вальдорф ва ғайра). Мутаассифона, на ҳама вақт имконпазир аст, ки аз 
хатогиҳои истилоҳӣ, ки фаҳмишро душвор мегардонанд, пешгирӣ карда 
шавад. [Селевко Г.К. Технологияҳои муосири таълим: Китоби дарсӣ. - М.: 
Маорифи миллӣ, 1998. - С. 15-16] 
Оид ба ташаккули «технологияи таълим» ҳамчун самти педагогикаи 
хориҷӣ «Технологияи педагогиро одатан самти педагогикаи хориҷӣ 
меноманд, ки ҳадафи он баланд бардоштани самаранокии раванди таълим, 
кафолати ноил шудан ба натиҷаҳои пешбинишудаи таълим аз ҷониби 
донишҷӯѐн мебошад (М.В.Кларин, 1989). Воқеан ибораи «технологияи 
педагогӣ» тарҷумаи нодурусти технологияи таълимӣ – «технологияи 
таълимӣ» мебошад. То вактхои охир ин носахехй ягон нороҳатиро ба вуҷуд 
намеовард. Аммо вактхои охир дар Россия бо номи «технологияи педагоги» 
асархое, ки ба проблемахои маориф бахшида шудаанд, бештар ба назар 
мерасанд. Ба ин муносибат зарурати муайян кардани марз ба миѐн меояд. 
Истилоҳи «технологияи дидактикӣ»-ро метавон қабул кард, ки масалан, дар 
Булғористон ѐ «технологияи таълимӣ», ки ба маънои аслӣ бештар мувофиқ 
аст. Дар ин кор варианти дуюм истифода мешавад. 

---

Кӯшишҳои ҷорӣ кардани технология дар раванди таълим дар тӯли асри мо 
қатъ нашудаанд. Тахминан то миѐнаи солхои 50-ум онхо бо ташкили мухити 
муайяни техникй, мачмуи асбобхои автоматикунонидашудаи таълими 
анъанавй алокаманд буданд. Аз миѐнаи солхои 50-ум муносибати нави 
технологй ба сохти худи процесси таълим пайдо шуд. Аммо равиши аввал 
дар роҳи азхудкунии технологияҳои нави иттилоотӣ инкишоф меѐбад. Хар ду 
самт торафт бештар ба хам наздик шуда, худи парадигмаи маорифро тагьир 
медиханд. Имрўз мафњуми технологияи таълимро метавон ба таври васеъ 
њамчун як соњаи илми педагогї ва њамчун технологияи мушаххаси таълимї 
баррасї кард. Мавзӯи асосии таваҷҷӯҳи мо дар ин китоб ин хоҳад буд. [Гузеев 
В.В. Технологияи таълим: аз дохилшавӣ ба фалсафа / М.: Сентябр, 1996. - 
С.8] [Кларин М.В.Технологияи педагогӣ дар раванди таълим. Таҳлили 
таҷрибаи хориҷӣ. -М.: Дониш, 1989. -80 с. - (Нав дар хаѐт, илм, техника. Сер. 
«Педагогика ва психология»; No 6)]