National researches of uzbekistan: conferences

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. Musurmonova O. Yuqori sinf o’quvchilari ma’naviy madaniyatini shakllantirishning 
pedagogik asoslari. Ped.fan.dokt.dis. – T., 1993-yil. 
2. Ismoilova Z. Tarbiyaviy ish metodikasi. – T.: Istiqlol, 2003. – 150 b.
3. Quronov M. Maktab ma’naviyati va milliy tarbiya. – T.: Fan, 1995.–118 b.
4. Maxmadaliyeva N.A., Sobirjonova M.U. “O’quvchi – yoshlarni ma’naviy – axloqiy 
tarbiyalash pedagogik muammo sifatida”. O’zbekistonda ilmiy-amaliy tadqiqotlar mavzusidagi 
konferensiya materiallari. 17-son, 10-qism. 257-258-bet. 
5. Xodjayev B.X. Umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti. Toshkent 2017-yil.

---

93
Август 2022 10-қисм
Тошкент
‘‘ЎЗБЕКИСТОНДА ИЛМИЙ ТАДҚИҚОТЛАР: ДАВРИЙ АНЖУМАНЛАР:’’
TA’LIM SIFATINI OSHIRISHDA BOSHLANG’ICH TA’LIMNING ROLI.
Xudayberdiyeva Gulandom Ergashevna
Xovos tuman 30 – maktab boshlang’ich sinf o‘qituvchisi
Telefon raqami:[phone]
Annotatsiya: 
Maqolada ta’lim sifatini oshirishdagi o‘quvchilarning maktabning boshlang’ich ta’limda olgan 
bilimlari haqida ma’lumotlar keltirilgan. 
Kalit so‘zlar: ta’lim, sifat, texnologiya, didaktik texnologiyalar, axborot texnologiyalari.
Bizni hamisha o‘ylantirib keladigan yana bir muhim masala – bu yoshlarimizning odob-axloqi, 
yurish-turishi, bir so‘z bilan aytganda dunyoqarashi bilan bog’liq. Bugun zamon shiddat bilan 
o‘zgaryapdi. Bu o‘zgarishlarni hammadan ham ko‘proq his etedigan kim – yoshlar. Mayli, yoshlar 
o‘z davrining talablari bilan uyg’un bo‘lsin. Lekin ayni paytda o‘zligini ham unutmasin. Biz 
kimmiz, qanday ulug’ zotlarning avlodimiz, degan da’vat ularning qalbida doimo aks-sado berib, 
o‘zligiga sodiq qolishga undab tursin. Bunga nimaning hisobidan erishamiz? Tarbiya, tarbiya va 
faqat tarbiya hisobidan.
(Sh.Mirziyoyev)
Asrlarga tatigulik chorak asrda farzandlarimiz erishgan ulkan uvafaqiyatlarimizning poydevor 
sifatida boshlang’ich ta’limning ulkan va beqiyos o‘rni bor. Jannatmakon yurtimiz kelajagini 
barpo etishda, yani farzandlarimiz ta’lim – tarbiyasining asosi boshlang’ich sinf o‘qituvchilari 
zimmasiga sharafli va zalvorli ma’suliyat yukladi. Bunga yana bir aniq dalil qilib shuni keltirish 
mumkin. Ruxshunoslarining takidlashlaricha, inson umri davomida egallashi zarur bo‘lgan bilim, 
ko‘nikma va malakalarning 60-65 % kichik maktab yoshi (6-10 yoki 7-11 yosh) boshlang’ich 
sinf davriga to‘g’ri keladi. Shu yoshda o‘quvchilarga karakli bilimni, ko‘nikma va malaka berib 
boshlang’ich sinf o‘qituvchilariga berilgan imkoniyatdan 100 % foyydalanish kerak. 
Darslarida zamonaviy metodik vositalardan foydalanish o‘qituvchiga mavzuning to‘liq 
o‘zlashtirilishiga yordam beribgina qolmasdan, o‘quv jarayonida o‘quvchilarning o‘zlari faol 
ishtirok etishlarini ham ta’minldi. Bunda o‘qitilayotgan fanlar o‘quvchilar yoqtirmaydigan fan 
bo‘lmasdan, aksincha, harakatchan, tushunarli va shuning uchun qiziqarli bo‘ldi. Bu esa fanini 
o‘qitishda ijobiy natijalarga erishish garovi bo‘lib xizmat qiladi. 
O‘qituvchi o‘qitishga qo‘ygan maqsad va rejalashtirilgan natijalarni, asosan, didaktik 
texnologiyalarning to‘g‘ri tanlab, o‘quv jarayonini va o‘quv faoliyatini uyushtirish usullarini 
mulohaza qilib tanlaganligi ta’minladi. 
Boshlang‘ich sinflar ona tili ta’limi o‘quvchilarda nutq faoliyatining asosiy turlarini o‘stirish 
bilan bir qatorda, juda muhim masalalarni hal etishni ko‘zda tutadi. 
Bunda qo‘yilgan talablarga qanday erishish mumkin? 
Yuqorida aytganimizdek ona tilini qonun qoidalarini to‘la va mukammal bilish eng asosiy 
talab. Ikkinchidan o‘tilishi lozim bo‘lgan darsga puxta tayyorgarlik ko‘rish kerak. Darsda 
o‘zlashtirilishi lozim bo‘lgan BKMlarni yoritib beruvchi, yorqin rangli ko‘rgazmalar tayyorlash 
lozim. Darslarda foydalanish uchun multimediyali ilovalar mavjud bo‘lsada, BKMlarni yoritib 
beruvchi, yorqin rangli ko‘rgazmalarning o‘rni beqiyos. Chunki bunday korgazmalar darsning 
oxirigacha o‘quvchilarimizning ko‘z o‘ngida turadi. Inson ma’lumotlarni 80%n iko‘rish, 15%ni 
eshitish orqali qabul qilar ekan. Shuning uchun ham yorqin rangli ko‘rgazmalardan foydalanish 
zarur. Chunki yorqin rangdagi ko‘rgazmalar o‘quvchilarning ushbu mavzuga bo‘lgan qiziqishlarini 
oshiradi,demak, o‘quvchining ko‘rish orqali mavzuni yaxshi o‘zlashtirishiga erishaman. 
Ta’lim samaradorligini oshirishda kundalik hayotimizda uchrayotgan axborot texnologiyalaridan 
ko‘proq foydalanishimiz lozimdir. Bu borada o‘quvchilarni dars davomida axbarot 
texnologiyalaridan foydalanishga o‘rgatib borishimiz lozim. Bunda o‘qituvchiga “Multimediya” 
darslari juda katta yordam beradi. O‘quvchilar o‘zlari mavzuga doir berilgan o‘yinlarni manitorda 
boshqarish qobiliyatiga ega bo‘ladilar. 
Pedagogik faoliyatdan kelib chiqqan holda, shuni aytish joiski, o‘qituvchi eng avvalo o‘quvchi 
psixologiyasini bilmog’i lozim. Dars davomida o‘z psixologik qarashlarini ishga solmog’i lozim. 
Buning uchun o‘qituvchi darsga kirishi bilan eng avvalo o‘quvchilarning kayfiyatini ko‘tarib olish 

---

94