Natriy reja: Kirish Natriyning kashf etilish tarixi va nomining kelib chiqishi Natriy xlodirning ishlatilishi Natriy birikmalari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati Kirish

Natriy birikmalari

Natriy bikarbonat, ichimlik soda — NaHCO3 rangsiz monoklin panjarali kristall modda, zichligi 2,16—2,22 g/sm³. Kizdirilganda 50° dayoq oʻzidan karbonat angidrid SO2 ni chiqara boshlaydi. 100—150° da butunlay parchalanib, natriy karbonat Na2CO3 ga aylanadi. Suvda 20° da 8,8%, 60° da 14,1% eriydi. Natriy karbonatga SO2 taʼsir ettirib olinadi. Oziq-ovqat sanoatida, tibbiyotda va oʻt oʻchiruvchi modda sifatida ishlatiladi (qarang Soda).

Natriy bromid, NaBr — bromid kislota (NVg)ning natriyli tuzi. Rangsiz gigroskopik kristall modda, zichligi 3,20 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 747°, kaynash temperaturasi 1390°. Suvda yaxshi eriydi, 30° dan past temperaturada NaBr-2H2O holida kristallanadi. NaOH eritmasi Vg taʼsir ettirib olinadi. Optik material sifatida, tibbiyotda va fo-tografiyada ishlatiladi.


Natriy - unsurlar davriy jadvalining 11 unsuri, ishqoriy metall.

Natriy yodid, Nal — rangsiz kristall modda, zichligi 3,665 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 662°, kaynash temperaturasi 1307°. Yorugʻlikda xavodagi kislorod bilan oksidlanib, erkin yod ajratib sargʻayadi. Suvda 20° da 64,1%, 100° da 75,1% eriydi. Suv bilan kristallogid-ratlar hosil qiladi: Nal-5H2O, NaI-2H2O. Metil va etil spirtida, atsetonda eriydi. Fe3lH bilan NaCO3 oʻrtasidagi almashish reaksiyasi asosida olinadi. Tibbiyotda yod preparati sifatida qoʻllanadi.
Natriy silikatlar — silikat kislotalarning natriyli tuzlari, natriy metasilikat (Na2SiO3), natriy ortosilikat (Na4SiO4), natriy pirosilikat (Na6Si07), natriy bisilikat (Na2SiO5), natriy trisilikat (Na2Si3O7). Suvda eriganda quyuq kolloid eritma hosil qiladi. Natriy me-tasilikatning 1, 5, 6, 8 va 9 molekula suvli, natriy pirosilikatning 3,5 va 11 molekula suvli kislotallogidratlari mavjud.
Natriy metasilikat shishasimon amorf modda. Zichligi 2,614 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 1089°. Natriy ortosilikatning 2 ta modifikatsiyasi bor, bir turdan ikkinchi turga aylanish temperaturasi 960°; suyuqlanish temperaturasi 1118° (parchalanadi). Natriy pirosilikat oʻtkir qirrali plas-tinkasimon kristall modda. Zichligi 2,96 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 1115°. Natriy bisilikat romb panja-rali kristall modda. Zichligi 2,496 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 874°. Natriy trisilikat monoklin panjarali kristall modda. Zichligi 2,467 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 700°. Natriy tegishli tarkibli shishalarni kristallash yoʻli bilan olinadi. Shisha, alyumosilikat katalizatorlar, seolitlar, shuningdek, suyuq shisha ishlab chiqarishda qoʻllanadi.
Natriy tiosulfat (natriy giposulfit), Na2S2O32H2O — rangsiz, yaltiroq kristall modda, zichligi 2,119 g/sm³. Suvsiz Na2S2O3 ok, poroshok, ochiq havoda faqat bir necha kun barqaror. Nam havoda tez oksidlanadi. Spirtda erimaydi. 100 g suvda 20° da 70,2 g eriydi. Suvdagi eritmasi havodan kislorod yutadi. Oltingugurtni natriy sulfatning issiq eritmasida eritib: Na2SO3+S=Na2S2O3; natriy gidrosulfidni natriy bi-sulfitga taʼsir ettirib: 2NaHS + 4NaHSO3 = 3Na2S2O3+ ZN2O va boshqa usullarda olinadi.


Xulosa
Sof metall natriy yonuvchan. Havoda, o’z-o’zidan yonishga moyil. Suv va ho’l yuzalar bilan aloqa qilish ayniqsa xavflidir, chunki natriy suv bilan juda shiddadli reaksiyaga kirishadi, ko’pincha portlash bilan gidroksidi hosil qiladi ( NaOH)). Laboratoriyalarda oz miqdordagi natriy (taxminan 1 kg gacha) yopiq shisha idishlarda kerosin, nafta, benzin yoki neft ostida saqlanadi, shunda suyuqlik qatlami barcha metallarni qoplaydi. Natriyni metall yong’inga chidamli shkafda (seyfda) saqlash kerak. Natriy pinset yoki forseps bilan olinadi, skalpel bilan kesiladi (natriy plastik va uni pichoq bilan osonlikcha kesib olish mumkin) quruq yuzaga (stol ustiga emas, balki shisha stakanga); kerakli miqdor va qoldiq zudlik bilan kerosin qatlami ostidagi idishga qaytariladi va kesilgan qism kerosinga joylashtiriladi yoki darhol reaksiyaga kirishadi.
Natriy bilan ishlashni boshlashdan oldin, ishlash xavfsizligi bo’yicha brifingdan o’tish kerak. Natriy ishiga yangi kelganlar ushbu ishni ushbu ishda tajribaga ega bo’lgan xodimlar nazorati ostida bajarishlari kerak. Odatda laboratoriya sharoitida reaktsiyalar uchun bir necha o’n grammdan oshmaydigan natriy miqdori ishlatiladi. Namoyish tajribalari uchun, masalan, maktabda kimyo darslarida siz bir grammdan ko’p natriy olishingiz kerak. Metall natriy bilan ishlagandan so’ng barcha idishlar va natriy qoldiqlari suyultirilmagan spirt bilan va hosil bo’lgan eritma kuchsiz kislota eritmasi bilan zararsizlantiriladi. Barcha natriy qoldiqlari oldin to’liq zararsizlantirilishini ta’minlash uchun alohida e’tibor berilishi kerak, chunki axlat tarkibidagi natriy yong’in chiqishiga, kanalizatsiyasida esa portlash va trubaning yorilishiga olib kelishi mumkin.
Natriy bilan, shuningdek gidroksidi va umuman gidroksidi metallar bilan ishlash barcha ko’zoynaklar yoki himoya niqob bilan bajarilishi kerak. Natriyni uyda saqlash va u bilan biron bir tajriba o’tkazish tavsiya etilmaydi.