Natriy tetraboratning fizik va kimyoviy xossalari

Natriy birikmalari. Natriy bikarbonat, ichimlik soda — NaHCO₃ rangsiz monoklin panjarali kristall modda, zichligi 2,16—2,22 g/sm³. Kizdirilganda 50° dayoq oʻzidan karbonat angidrid SO₂ ni chiqara boshlaydi. 100—150° da butunlay parchalanib, natriy karbonat Na₂CO₃ ga aylanadi.
Suvda 20° da 8,8%, 60° da 14,1% eriydi. Natriy karbonatga SO₂ taʼsir ettirib olinadi. Oziq-ovqat sanoatida, tibbiyotda va oʻt oʻchiruvchi modda sifatida ishlatiladi ( Soda).
Natriy bromid, NaBr — bromid kislotaning natriyli tuzi. Rangsiz gigroskopik kristall modda, zichligi 3,20 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 747°, kaynash temperaturasi 1390°. Suvda yaxshi eriydi, 30° dan past temperaturada NaBr·2H₂O holida kristallanadi. NaOH eritmasi Vg taʼsir ettirib olinadi. Optik material sifatida, tibbiyotda va fotografiyada ishlatiladi.
Natriy yodid, Nal — rangsiz kristall modda, zichligi 3,665 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 662°, kaynash temperaturasi 1307°. Yorugʻlikda xavodagi kislorod bilan oksidlanib, erkin yod ajratib sargʻayadi. Suvda 20° da 64,1%, 100° da 75,1% eriydi. Suv bilan kristallogid-ratlar hosil qiladi: Nal·5H₂O, NaI·2H₂O. Metil va etil spirtida, atsetonda eriydi. Tibbiyotda yod preparati sifatida qoʻllanadi.
Natriy silikatlar — silikat kislotalarning natriyli tuzlari, natriy metasilikat (Na₂SiO₃), natriy ortosilikat (Na₄SiO₄), natriy pirosilikat (Na₆SiO₇), natriy bisilikat (Na₂SiO₅), natriy trisilikat (Na₂Si₃O₇). Suvda eriganda quyuq kolloid eritma hosil qiladi. Natriy me-tasilikatning 1, 5, 6, 8 va 9 molekula suvli, natriy pirosilikatning 3,5 va 11 molekula suvli kislotallogidratlari mavjud.
Natriy metasilikat shishasimon amorf modda. Zichligi 2,614 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 1089°. Natriy ortosilikatning 2 ta modifikatsiyasi bor, bir turdan ikkinchi turga aylanish temperaturasi 960°; suyuqlanish temperaturasi 1118° (parchalanadi). Natriy pirosilikat oʻtkir qirrali plas-tinkasimon kristall modda. Zichligi 2,96 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 1115°. Natriy bisilikat romb panja-rali kristall modda. Zichligi 2,496 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 874°. Natriy trisilikat monoklin panjarali kristall modda. Zichligi 2,467 g/sm³, suyuqlanish temperaturasi 700°. Natriy tegishli tarkibli shishalarni kristallash yoʻli bilan olinadi. Shisha, alyumosilikat katalizatorlar, seolitlar, shuningdek, suyuq shisha ishlab chiqarishda qoʻllanadi.
Natriy tiosulfat (natriy giposulfit), Na₂S₂O₃·2H₂O — rangsiz, yaltiroq kristall modda, zichligi 2,119 g/sm³. Suvsiz Na₂S₂O₃, poroshok, ochiq havoda faqat bir necha kun barqaror. Nam havoda tez oksidlanadi. Spirtda erimaydi. 100 g suvda 20° da 70,2 g eriydi. Suvdagi eritmasi havodan kislorod yutadi . Oltingugurtni natriy sulfatning issiq eritmasida eritib:
Na₂SO₃+S=Na₂S₂O₃;
natriy gidrosulfidni natriy bisulfitga taʼsir ettirib:
2NaHS + 4NaHSO₃ = 3Na₂S₂O₃+ 3H₂O
va boshqa usullarda olinadi. Fotografiyada, toʻqimachilikda, koʻnchilikda, tibbiyo-tda, shuningdek, analitik kimyoda reaktiv sifatida ishlatiladi.