«Научный импульс» Ноябрь, 2022 522 Verbal effekt (notiqlik). Flyuid nurlanish (tashqi emotsiya). O’qituvchida aniq bir obrazidagi individual, kasbi va yoshi imidji muajassamlashadi

1. 
Imperativ – nutqiy ta’sirning kuchga tayangan usuli. Bu usul avtoritar nutqning 
asosini tashkil etadi (buyruq, qo’rqitish, shaxsiyatga tegish va sh.k.).
2. 
Inontirish – demokratik nutq asosini tashkil etadi va asoslash orqali o’z qarash va 
nuqtai nazarini o’zga odam ongiga singdirish (isbotlash, tushuntirish, yo’naltirish va sh k )
3. 
Moyillik uyg’otish – liberal nutqning asosini tashkil etadi va axborot olish istagi 
bilan bog’liq (baxs-munozara, so’roqlash va sh.k.).
Tinglovchi(lar) ongining turli aspektlariga ta’sir o’tkazishga muvofiq tarzda nutq 
yo’nalishi samaradorlikni oshirishning turli jihatlariga qaratilishi mumkin.
Hissiyotni uyg’otish.
Diqqatni jalb etish.
Bilim tarqatish.
Xohish-istak uyg’otish.
Harakatga da’vat etish.
Ko’nikmalarni shakllantirish.
Ifodali nutqning 9 qoidasi 
• 
Suhbat mohiyatini biling
• 
Suhbatdoshga hurmat bilan munosabatda bo’ling
• 
Mantiqiy urg’u, to’xtam va ishora maharatiga ega bo’ling;
• 
Jonli nutqdan foydalaning: metafora, qiyoslar; 
• 
Doimiy qolipdagi siyqasi chiqqan va parazit (buzg’unchi) so’zlarni ishlatmang ( 
demak, anaqa, xo’p, ya’ni va boshqa yoqimsiz so’zlarni ishlatish); 
• 
Shaxsiy jozibadorlikdan foydalaning;
• 
Tillarni aralashtirib ishlatish va aktsentdan qoching ;

---

Международный научный журнал № 4 (100), часть 4 
«Научный импульс» Ноябрь, 2022
525 
• 
Suhbatdoshni aldamang, haqiqatni noto’g’ri talqin qilmang;
• 
Nutqni drammalashtirish texnikasidan foydalaning;
Insonning qanday ko’rinishga egaligi, imidji u haqida 92% tasavvur paydo bo’ladi.
Boshqa insonlarning e’tiborini qaratish uchun nafaqat inson chiroyli kiyinish va ozoda 
bo’lish kerak, balki yaxshi xususiyatlarga ham ega bo’lish kerak. 
• 
yoqimli suhbatdosh bo’la olish kerak;
• 
nafis tabbasum qila olish darkor;
• 
ehtiroslarni jilovlay olish zarur;
• 
xushmuomala bo’la olish kerak.
Agarda inson o’z imkoniyatlarini to’g’ri baholay olsa, u to’g’ri yo’l topa oladi. Uning 
doim o’ziga ishonchi bo’ladi va kasbiy faoliyatida ham shaxsiy hayotda ham omadli bo’ladi.

---

Международный научный журнал № 4 (100), часть 4 
«Научный импульс» Ноябрь, 2022
526