Научный вестник. ФерГУ

O.K.Umarov.
Rekreatsion agrosanoat biznesi. ................................................................................................ 606
O.B.Tursunov
Modernizatsiyalashgan transport xizmatlarining boshqaruv samaradorligini oshirish
mexanizmini takomillashtirish...................................................................................................... 609
Q.N.Raximova
Ko‘p qavatli uylarda va mahallalarda yashab turgan aholi va nogironlarni xususiy
bizneslarga jalb qilish imkoniyatlari. ........................................................................................... 614

---

Ijtimoiy gumanitar fanlar
IQTISODIYOT
570
2022
UDK 339.74,330.143(321.02)
ERKIN IQTISODIY ZONALARNI TASHKIL ETISH VA RIVOJLANTIRISH
XUSUSIYATLARI
ХАРАКТЕРИСТИКА ОРГАНИЗАЦИИ И РАЗВИТИЯ СВОБОДНЫХ
ЭКОНОМИЧЕСКИХ ЗОН
CHARACTERISTICS OF THE ORGANIZATION AND DEVELOPMENT OF FREE
ECONOMIC ZONES
Maxsudov Sherzod Solijonovich
1
, Mirzayev Ravshanjon Burxonovich
2
1
Maxsudov Sherzod Solijonovich
– Farg‘ona davlat universiteti o‘qituvchisi
2
Mirzayev Ravshanjon Burxonovich
– Farg‘ona davlat universiteti o‘qituvchisi
Annotatsiya
Mazkur maqolada erkin iqtisodiy zona (EIZ)larni tashkil etish va rivojlantirish, EIZ tashkil etishda iqtisodiy
islohotlarn yanada chuqurlashtirish, mamlakatda erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etishda ishchi kuchining to‘liq bandligini
ta’minlash kabi maqsadlarga erishish, mahsulot eksport qilinadigan tarmoqlarni iqtisodiy zonalarda tashkil etishning
nazariy jihatlari yoritilib berilgan.
Kalit so‘zlar: erkin iqtisodiy zonalar, investitsiyalar, infratuzilmalar, tashqi iqtisodiy aloqalar, mintaqaviy siyosat,
depressiya, eksport salohiyat, modernizatsiya qilish, xalqaro iqtisodiy zonalar.
Kirish
Hozirgi kunda jahon iqtisodiyotining rivojlanishi darajasini tezlashuvi mamlakatlarni
iqtisodiyotni rivojlantirishda yangi isloxatlar amalga oshrishni taqozo qilmoqda. Chunki rivojlanish
darajasi tezlashgan sari mamlakatlar bu tezlashuvchanlikka moslashib olishlari, ularni asosiy
vazifalarida biri bo‘lib qolmoqda. 20 asrning ikkinchi yarimiga kelib, erkin iqtisodiy zonalarni tashkil
etilishi xalqaro iqtisodiyotda muxim o‘rin tutdi. Erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etilishi jaxon
iqtisodiyotida savdo aylanmasini, investitsiya, iqtisodiy jarayonlarning integratsiyasini rivojlanishiga
olib keldi. 1973 yilda Kioto konvensiyasi qabul qilinishi ko‘pgina mamlakatlarda Erkin iqtisodiy
zonalarni rivojlanishiga sabab bo‘ldi. Xar bir mamlakat ma’lum bir ijtimoiy darajaga ega iqtisodiy va
strategik milliy iqtisodiy rejalarni amalga oshirish maqsadida Erkin iqtisodiy zonalarni tashkil etadi.
EIZ muassislar tomonidan amalga oshirish imkoniyati sifatida qaraladi. EIZ xorijiy kapitalni
jalb etish, iqtisodiy diversifikatsiya qilish, mamlakat sanoatini innovatsion rivojlantirish yo‘liga
o‘tkazish, ustuvor tarmoqlarni qo‘llab-quvvatlash va umuman iqtisodiyotni modernizatsiya qilish
vositalaridan biridir. Dunyoda iqtisodiy rivojlanish multiplikatori hisoblangan shakli, maqsadi, tashqi
iqtisodiy ochiqlik darajasi va EIZ xududlari xajmi bilan farqlanadi.
AQSh, Buyuk Britaniya, Fransiya kabi sanoati rivjlangan mamlakatlar EIZlarni ko‘pincha
tashqi iqtisodiy aloqalar, mintaqaviy siyosatni amalga oshirish, depressiya sharoitida kichik va o‘rta
biznesni faollashtirishga qaratilgan hududlar va mintaqalararo farqlashni moslashtirish uchun
tashkil etadi.
Rivojlanayotgan mamlakatlar EIZlar jalb qilish uchun yaratilgan xorijiy kapital, texnologiya,
sanoatni yangilash, ishchi kuchini ish bilan ta’minlash maqsadida barpo etadi.