Rasm. Grafit
|
KURS ISHI – 2023 yil
5311600 – Konchilik ishi
|
bet
|
|
II.Konchilik qism
Toshqazgan grafit koni - Navoiy viloyatidagi kon. Markaziy Qizilqumdagi Quljuqtov togʻlari gʻarbiy qismida joylashgan. 1928—29 yillarda ochilgan. Kon geologiyasini keyinroq X M. Abdullayev, I. H. Hamroboyev va boshqa oʻrgangan. Genezisiga koʻra, kontakt metasomatik turga mansub boʻlib, gabbroid intruzivlar bilan devon davriga oid choʻkindi metamorfik togʻ jinslari chegarasida hosil boʻlgan metasomatitlarda joylashgan. Grafit rudalari turli darajada oʻzgargan va grafitlashgan gabbrolardan iborat. Odatda, kontaktning burmalangan joylarida hamda gabbroidlarni qamrab turuvchi ohaktosh qatlamlari oraligʻidagi tanalar bilan bogʻliq holda linzasimon, jelvaksimon, uyachasimon shakllarda uchraydi. Ruda tanalarining uz. 20 – 90 m dan 500–600 m gacha, qalinligi 0,5–5 m dan 60–90 m gacha. Grafitning oʻrtacha miqdori 11% boʻlib, u 30—40% gacha oʻzgarib turadi. Ruda tarkibida Ni, Co hamda pirit, pentlandit, bravoit kabi sulfidli minerallar mavjud. Sulfidlar tarkibida Pt, Pd, Rh, Au, Ag, Si va boshqa elementlar gʻam bor. T.g.k.da mineral tarkibi va hamda Ni va So ning miqdori qayta ishlash texnologiyasiga karab rudalar ikki (oksidlangan va kam oʻzgargan) turga ajratiladi. Ularning boyitish va qayta ishlash texnologiyalari gʻam ancha farklanadi. T.g.k. Oʻzbekistonda maʼlum boʻlgan bir necha grafit konlaridan eng kattasi boʻlib, rudalar yuqori sifatli va katta zaxiraga ega.
Ochish va kon ishlari.
Birinchidan, buldozer yoki yuklagich yordamida eng yuqori unumdor tuproq qatlami - qora tuproq olib tashlanadi va kon ishlari natijasida buzilgan yerlarni keyinchalik qayta tiklash uchun saqlanadi. Buning ortidan qalinligi taxminan 20 metr bo'lgan foydali qazilma qatlami paydo bo'ladi, uni kovshining hajmi 8-10 kubometr bo'lgan elektr ekskavatorlari tomonidan qazib olinadi. Ohaktoshni burg'ulab-portlatish usuli yordamida qazib olamiz. Burg'ilash uchun elektr energiyasi bilan ishlaydigan SBR tipidagi burg'ulash qurilmalari ishlatiladi.
Burg'ilash mashinasi 24 metr chuqurlikda (7 qavatda) 16 sm diametrli quduqlarni burg'ulaydi, bitta quduqni burg'ulash uchun 50 daqiqa vaqt ketadi. Chiziqqa cho'zilgan bir qator quduqlar pog'ona chetidan 5 metr masofada birma-bir burg'ulanadi. Portlash uchun sanoat va konversion portlovchi moddalar ishlatiladi, ularni sotib olish uchun sizga bir qator turli xil ruxsatnomalar va litsenziyalar, shuningdek transport uchun maxsus transport vositalari kerak. TNT tayoqchalari detonator vazifasini bajaradi.
| |
KURS ISHI – 2023 yil
5311600 – Konchilik ishi
|
bet
|
|
O'rtacha bitta portlash uchun 30 ga yaqin quduq qazilgan, u yerda jami 5-6 tonna portlovchi moddalar yotqizilgan.
Barcha quduqlarni portlovchi moddalar bilan bitta sxemada ulash uchun portlovchi shnur ishlatiladi. Portlatish vaqtida barcha jihozlar xavfsiz masofaga olib ketiladi. Agar hamma narsa me'yorda bo'lsa, portlash ishlarini bajarishga ruxsat etiladi. Quduqlar bir vaqtning o'zida emas, balki soniyasining bir necha yuzdan bir qismida kechikishi bilan portlatiladi. Tutun tarqalib, chang cho'kgandan so'ng, portlovchi moddalar yoqilmagan zaryadlarning mavjudligi tekshiriladi, shundan
so'ng ekskavatorlar va BelAZ yuk mashinalari o'z ishlarini davom ettiradi. Portlatilgan tog' jinslari BelAZ-ga mexanik ekskavator, aniqrog'i o'zi yurar to'liq aylanadigan ekskavator yordamida yuklanadi. Ekskavator 6000 voltli elektr energiyasi bilan ishlaydi. Har bir ekskavatorda ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini ta'minlash uchun ikkita kishi ishlaydi. Karerda 6 ta yirik ekskavator (hajmi 8 va 10 kubometr bo'lgan kovshli) va 2 ta kichikroq taxminan 5 kubometr hajmdagi kovshli ekskavatorlar mavjud. Dampingli vagonlarda maydalash va qayta ishlash zavodidan ular ohaktoshni maydalashdan keyin hosil bo'lgan va foydalanishga yaroqsiz ohaktosh jinslarini olib kelishadi. Ekskavator hamma narsani ag'darmaga ag'darib, karerning maydonini to'ldiradi keyin ag'darmalar qoplovchi tog' jinslari bilan to'ldiriladi.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
