Nazariy mehanika

18-MAVZU

Elektromagnit to’lqinlar shkalasi

(Ma’ruza 2-soat, amaliy mashg’ulot 2- soat)
18.1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

Talabalar soni 25-60	18- mavzu, 2 soat
Mashg’ulot shakli	Mavzu bo’yicha ma’ruza
Ma’ruza rejasi	1.Tabiiy qutblangan nurlar. ‘olyarizatorgar (qutblagichlar) va analizatorlar (taxlilkashlar). 2. Qutblanish darajasi. Malyus qonuni. Qutblanish tekisligi. Bryuster qonuni. 3. Yorug’likning dis’ersiyasi. Normal va anomal dis’ersiya. S’ektrlar. 4. Moddaning nur chiqarish va nur yutish qobiliyati. Absolyut darajasi. Kirxgof qonuni. ‘lank gi’otezasi. 5. Tashqi fotoeffekt. Qizil chegara. Ichki fotoeffekt. 6. Kom’ton effekt. Yorug’lik bosimi. O’tik kvant generatori (lazer).
O’quv mashg’ulotining maqsadi	Nurlarning qutblanishi, malyus qonuni, Bryuster qonuni, Yorug’lik dis’ersiyasi, absolyut qora jism, kirxgof qonuni, fotoeffekt, kom’ton effekti hamda o’quv kursi haqida umumiy tasavvur berish.
‘edagogik vazifalar:	O’quv faoliyati natijalari:
- nurlarning qutblanishi, qutblanish darajasi, Malyus qonuni, qutblanish tekisligi, Bryuster qonuni, Yorug’lik dis’ertsiyasi, anomal va normal dis’ertsiyaga oid tushunchalar beriladi. - moddalarning nur chiqarish va nur sotish qobiliyati, absolyut qora jism, kirgof qonuni, ‘lank gi’otezasi, fotoeffekt turlari, qizil chegara, kom’ton effektga oid tushunchalar beriladi.	- nurlarning qutblanishi, qutblanish darajasi, Malyus qonuni, qutblanish tekisligi, Bryuster qonuni, Yorug’lik dis’ertsiyasi, anomal va normal dis’ertsiyaga oid tushunchalarga ega bo’ladi. - moddalarning nur chiqarish va nur sotish qobiliyati, absolyut qora jism, kirgof qonuni, ‘lank gi’otezasi, fotoeffekt turlari, qizil chegara, kom’ton effektga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
O’qitish usullari	Ma’ruza, namoyish, blits - so’rov, bumerang texnologiyasi, BBB texnologiyasi.
O’qitish vositalari	Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska, mul’timedia, proektor.
O’qitish shakllari	Frontal, kollektiv ish.
O’qitish sharoiti	Kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash	Kuzatish,og’zaki baholash, savol- javob.

Ish bosqichlari	O’qituvchi faoliyatining mazmuni	Tinglovchi faoliyatining mazmuni
1-bosqich. Mavzuga kirish (10 daqiqa)	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi.Baholash mezonlarini aytadi. (29-bet,1-Ilova) 1.2. Blits- so’rov usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. Blits- so’rov natijasiga ko’ra tinglovchilarning nimalarda adashishlari, qaerda xato qilishlari mumkinligini aytadi. (1-Ilova)	Mavzu nomini yozib oladi
2-bosqich. Asosiy bo’lim (60 daqiqa)	2.1. Guruhlarga ajratadi. 2.2. Rejadagi savollarni har bir guruhga alohida tarqatadi. (Bumerang usuli 2-Ilova ) Har bir guruh a’zolarini 1,2,3 raqamli kartochkalar yordamida yangi guruhlarga ajratadi. 2.3.YAngi guruh a’zolari o’z mavzularini bir-biriga ga’irib berishini suraydi.(10-15 daqiqa)yangi guruh a’zolari rejadagi barcha savollar bilan tanishib olishini ta’minlaydi. 2.4. Har bir guruhdan bitta talabaga baholash varag’ini beradi va shu talaba talabalar faolligiga qarab, jadvalni to’ldirib boradi.(3-Ilova) 2.5. YAngi guruh a’zolari o’z guruhlariga qaytariladi va guruhlar bir –biriga mavzu bo’yicha savollar tayyorlashadi. 2.6. Baholash varag’ini yig’ib oladi.	Mavzu rejasini yozib oladi. Tinglaydi. Guruhga ajraladi. Mavzularni ‘ir-biriga ga’irib beradi. Baholash varag’ini to’ldiradi. O’z guruhlariga qaytadi, savollar beradi. Baholash varag’ini to’shiradi.
3 – bosqich. YAkunlovchi (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qaerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi. 3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi tinglovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi. 3.3. Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun to’shiriqlar beradi.(4-Ilova) 3.4. Mustaqil tayyorlanib kelish uchun keyingi mazvuni tarqatadi va (BBB (ZXU) jadvalida to’ldirib kelishni so’raydi. (6-Ilova)	Savollar beradi. Tinglaydi. YOzib oladi. Tinglaydi, yozib oladi.

1 -Ilova
Blits-so’rov

Savol	Javob
YOruglikni kutblanishi nimaq	YOruglini bir kam’onentasini tusikdan utkizmasligi .
‘lank gi’otezasi kandayq	YOruglikni tulkinini uzlukligida
Absolyut kora jism kanakaq	YOruglikni tula yutib oladi.

2 -Ilova
Bumerang texnologiyasini qo’llash qoidalari

Guruhlarga ajratadi. Rejadagi savollarni har bir guruhga alohida tarqatadi. Har bir garuh a’zolarini 1,2,3 raqamli kartochkalar yordamida yangi guruhlarga ajratadi. .YAngi guruh a’zolari o’z mavzularini bir-biriga ga’irib berishini suraydi.(10-15 daqiqa) YAngi guruh a’zolari rejadagi barcha savollar bilan tanishib olishini ta’minlaydi. Har bir guruhdan bitta talabaga baholash varag’ini beradi va shu talaba jadvalni to’ldirib boradi. YAngi guruh aezolari o’z guruhlariga qaytariladi va guruhlar bir –biriga mavzu bo’yicha savollar tayyorlashadi. Baholash varag’ini yig’ib oladi.

3 -Ilova
Baholash varag’i

	Guruh bahosi	O’qituvchi bahosi
Savolarga to’liq javob berish
Savollarga qo’shimcha kiritish
Savolning to’g’ri qo’yilishi
Jami

4 -Ilova
Savollar

1-savol (1-guruhga) Tabiiy qutblagichlar

2-savol (2-guruhga) Lazerni qo’llanish soxalari.

3-savol (3-guruhga)

Yorug’lik bosimi.

5 -Ilova
Ma’ruzaning mazmuni bo’yicha ko’rgazmali slaydlar

18-MAVZU. Qutblanish. Yorug’likning kvant tabiati Ma’ruza rejasi: 1.Tabiiy qutblangan nurlar. Qutblagich va taxlilkash 2. Qutblanish darajasi. Malyus qonuni. Qutblanish tekisligi. Bryuster qonuni. 3. Yorug’likning dis’ersiyasi. Normal va anomal dis’ersiya. S’ektrlar. 4. Moddaning nur chiqarish va nur yutish qobiliyati. Absolyut darajasi. Kirxgaf qonuni. ‘lank gi’otezasi. 5. Absolyut qora jism. Kirxgof qonuni, Stefan – Bol’tsman qonuni. Vining siljish qonunlari. ‘lank gi’otezasi. 6. Fotoeffekt turlari. Kom’ton effekti. O’tik kvant generatori (lazer).

1 slayd

Malyus qonuni Qutblagichga intensivligi bo’lgan Yorug’lik tushganda o’tgan Yorug’likning intensivligi formula bilan aniqlanishi isbotligan. Bu Malyus qonuni deyiladi.

2 slayd

Dis’ertsiya Agar sindirish ko’rsatkichning qiymati to’lqin uzunligining oshib borishi monoton kamayib borsa dis’ertsiya normal, aks holda anomal deyiladi.

3 slayd

Absolyut qora jism - Materialdan va uning yuzasining xolatidan bog’liq bo’lmagan holda har qanday temeraturada hamma chastotali elektromagnit to’lqinlarni to’la yutuvchi jismdir. Absolyut qora jism uchun

4 slayd

6 -Ilova
BBB jadvalini to’ldirish qoidalari

BO’B (ZXU) jadvalini to’ldirish qoidalari bilan tanishadi. Yakka holda yoki juftlikda jadvalni to’ldiradi

“SHu mavzu bo’yicha siz nimalarni bilasiz?”, “Nimalarni bilmoqchisiz?” savollariga javob beradi.

Jadvalning birinchi va ikkinchi ustunni to’ldiradi. (yakka holda yoki juftlikда)

Mustaqil ravishda ma’ruza matnini o’qiydi, (yoki eshitadi)

Uchinchi ustunni to’ldiradi.

BO’B (ZXU) jadvali- bilaman/ bilishni hohlayman/bildim. Mavzu bo’yicha ilmiy tekshirish ishlarini bajarishni ta’minlaydi. Sistemali fikrlash tahlil asoslari va strukturlashni rivojlantiradi. Yangi mavzuni o’rganishdan oldin qo’llaniladi: birinchi va ikkinchi ustunlar to’ldiriladi va so’ngra yakunlovchi qismida uchinchi ustun to’ldiriladi.

BBB (ZXU) jadvali

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni hohlayman	Bildim
1
2

2.