Nazariy mexanika fani bo’yicha ma’ruza

Nazariy mexanika fani bo’yicha ma’ruza

Nazariy va amaliy mexanika kafedrasi
Samarqand - 2019
O’zbekiston Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Samarqand davlat universiteti
1
5130200 – Amaliy matematika va informatika ta’lim yo’nalishi bakalavr talabalari uchun
Muallif: katta o’qituvchi F.Kasimova
Oʻtgan darsni takrorlash uchun sinov savollari.
Oʻtgan 2-mavzu: Nuqtaning tezligi. Sektor tezlik.

• Kinematikaning asosiy tushunchalari.
• Nuqta kinematikasining masalalari.
• Nuqta harakatining berilish usullarini ayting.
• Nuqta tezligi qanday aniqlanadi?
• Nuqta tezligining dekart koordinatalari sistemasi o’qlaridagi proyeksiyalari, yo’nalishi va moduli.
• Tabiiy koordinatalar sistemasida nuqta tezligi.
• Nuqtaning sektorial tezligi.

1
3- MA’RUZA.
Nuqta tezlanishi. Tezlanishning tabiiy uch yoqlik o’qlaridagi ifodasi.
Dars rejasi:

1. Nuqtaning tezlanishi.

2. Tabiiy uchyoq.

3. Egri chiziqning egriligi va egrilik radiusi.

4. Harakati tabiiy usulda berilgan nuqtaning tezlanishi.

5. Nuqtaning tekis o’zgaruvchan harakati.

6. Masala.

2
Nuqta ͞r = ͞r(t) qonun bo’yicha harakatlanib, vaqtning biror t paytida M holatda va tezligi v̅ =v̅(t), t+∆t paytda M₁ holatda va tezligi ͞v₁=͞v₁(t+∆t) bo’lsin.
13-ma’ruza
1. Nuqtaning tezlanishi.
Moddiy nuqtaning harakat qonuni vektor usulida berilgan bo’lsin,
ya’ni ͞r = ͞r(t) .
O
M
M₁
͞v₁ vektorni o’z-o’ziga parallel ravishda M nuqtaga ko’chiramiz.
U holda ͞v₁ -͞v =∆͞v , bu yerda ∆͞v – tezlik-ning ∆t vaqt oralig’ida erishgan orttirmasi.
∆͞v ning ∆t ga nisbati nuqtaning ∆t vaqt oralig’idagi o’rtacha tezlanishi deyiladi va quyidagicha yoziladi: