Nazariy o’quv mash g’ulotining o’qitish texnologiyasi

Download 0.87 Mb.

bet	3/4
Sana	12.03.2023
Hajmi	0.87 Mb.
	#1262479

1 2 3 4

Bog'liq
Mavzu 1

Mavzuyuzasidantayyorlangantaqdimotlardannamunalar
MA’RUZA MATNI

3-bosqich Yakuniy (10 daqiqa)	Mashg’ulotyakuni: 1. Faolishtiroketgano’quvchilarnibaxolaydivarag’badlantiradi. Uygavazifaningberilishi: 2. UygavazifaYangimavzunio’qibkelish.
Baholar bilan tanishtiradilar Topshiriqlarni yozib oladilar

Mavzuyuzasidantayyorlangantaqdimotlardannamunalar:

1.1 ilova

1.2 ilova
Mavzuyuzasidanqo’shimchasavollar:

Magnitlarqandayturlargabo’linadi?
Magnitatrofidagitemirbuyumganimaorqalita’siretadi?
Magnitmaydoninduksiyasinima?
Magnitmaydoninduksiyasiqaysibirlikdaifodalanadi?
Magnitmaydonigakiritilganramkagata’sirkuchiqandayaniqlanadi?

MA’RUZA MATNI

30-Mavzu : Magnitmaydoni. Magnitmaydonnitavsiflovchikattaliklar.
Magnit maydon tavsiflari,parametrlari,Magnit maydon induksiyasi,magnit oqimi va ularning birligi.
.
E

lektrtokioqayotganharqandayo’tkazgicho’zining “xususiy” magnitmaydonidajoylashadi.Shuninguchunkonturdanoqayotgantokkuchiningo’zgarishinatijasidaxuddishukonturningo’zidaelektromagnitindukciyasiro’yberadi.Bu hodisanio’zindukciyahodisasideyiladi.
Konturdano’tayotgantoktufaylivujudgakelganmagnitoqimitokkuchigaproporcionalbo’ladi, ya’ni:

buerda L - konturninginduktivligi, u konturningshaklivao’lchamlari, hamdamuhitningmagnitsingdiruvchanligigabog’liqkattalikdir. SI dainduktivlikningbirligi - genri (Gn)debataladi.

Demak, 1Gn shundayg’altakninginduktivligiki, bug’altakdan 1A o’zgarmastoko’tgandavujudgakeladiganmagnitoqimi 1 Vbbo’ladi. Uzunligi o’ramlarsoninbo’lgansolenoid (g’altak)ninginduktivligi

ifodabilananiqlanadi.

Konturninginduktivligio’zgarmasbo’lganholuchuno’zindukciyaEYuK

ifodabilananiqlanadi. Demak, induktivligi 1Gn bo’lgankonturdano’tayotgantokkuchi 1 sekundda 1A gao’zgarsa, konturda 1V o’zindukciyaEYuKvujudgakeladi.

Tokningboshqa (qo’shni) konturdao’zgarishtufaylishukonturningo’zidaindukciontoknihosilqilinishio’zaroindukciya deb ataladi.Ikkitakonturolaylik (13.4-rasm).
Birinchikonturdanoqayotgantokkuchining dI₁gao’zgarishiikkinchikonturyuzinikesibo’tayotganmagnitoqimi

gao’zgaradi. Bu esao’znavbatidaikkinchikonturda

indukciya EYuK ni vujudga keltiradi. Xuddi shuningdek, ikkinchi konturdan oqayotgan tok kuchining dI₂ ga o’zgarishi tufayli birinchi kontur yuzini kesib o’tayotgan magnit oqimi

ga o’zgaradi. Natijada

indukciya EYuK vujudga keladi.
L₁₂ va L₂₁ lar konturlarning o’zaro induktivligi deb ataladi. Tajribalar va nazariya ham L₁₂ = L₂₁ ekanligini isbotlaydi.
Magnit maydonidagi tokli o’tkazgichga ta`sir qiluvchi kuchlarni aniqlash masalasini

francuz olimi Amper xal qilgan.

Magnitmaydonningtoklio’tkazgichta’sirqiluvchikuchiniquyidagiqurilmayordamidakuzatishmumkin. (1-rasm). uzunlikdagitoklio’tkazgichnibirjinslimagnitmaydonida (V=const) erkinko’chaoladiganqilibo’rnataylik. Rasmdatasvirlanganidekikkitametallsterjenlarustigako’ndalangqilibjoylashtirilgan o’tkazgichdantoko’tkazaylik.Butoklio’tkazgichgachizmatekisligigaperpendikulyarravishdayo’nalganmagnitmaydoniningta’siretuvchiAmperkuchiniqiymati

ifoda bilan, uning moduli esa

tenglama bilan aniqlanadi. Bunda a - dl bilan V vektor orasidagi burchak (1) va (2) munosabatlar Amper kuchini ifodalaydi. Bu kuchning yo’nalish dl elementning ko’chish yo’nalishi bilan mos tushganligi uchun bajarilgan ish

dl×b=dS deb olsak quyidagi ko’rinishni oladi:

bunda dF - kontur yuzi dS ni kesib o’tayotgan magnit oqimidir.
Amper kuchi d A o’tkazgich va magnit maydon indukciya vektori yotgan tekislikka perendikulyar yo’nalgan bo’lib, uning yo’nalishni quyidagi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi.
Agar chap qo’lning ochiq kaftiga indukciya vektorining o’tkazgich uzunligi ga perpendikulyar tashkil etuvchisi tushayotganda, to’rt barmoq tokning yo’nalish bilan mos tushsa, bosh barmoq o’tkazgichga ta’sir qiluvchi dFA Amper kuchining yo’nalishini ko’rsatadi.

Toklig’altakningmagnitmaydoni.Magnitinduksiyasi.

Download 0.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4