Nazariy o’quv mash g’ulotining o’qitish texnologiyasi


Download 0.87 Mb.
bet3/4
Sana12.03.2023
Hajmi0.87 Mb.
#1262479
1   2   3   4
Bog'liq
Mavzu 1

3-bosqich Yakuniy
(10 daqiqa)

Mashg’ulotyakuni:
1. Faolishtiroketgano’quvchilarnibaxolaydivarag’badlantiradi.
Uygavazifaningberilishi:
2. UygavazifaYangimavzunio’qibkelish.

Baholar bilan tanishtiradilar

Topshiriqlarni yozib oladilar



Mavzuyuzasidantayyorlangantaqdimotlardannamunalar:


1.1 ilova








1.2 ilova
Mavzuyuzasidanqo’shimchasavollar:

  1. Magnitlarqandayturlargabo’linadi?

  2. Magnitatrofidagitemirbuyumganimaorqalita’siretadi?

  3. Magnitmaydoninduksiyasinima?

  4. Magnitmaydoninduksiyasiqaysibirlikdaifodalanadi?

  5. Magnitmaydonigakiritilganramkagata’sirkuchiqandayaniqlanadi?

MA’RUZA MATNI




30-Mavzu : Magnitmaydoni. Magnitmaydonnitavsiflovchikattaliklar.
Magnit maydon tavsiflari,parametrlari,Magnit maydon induksiyasi,magnit oqimi va ularning birligi.
.
E

lektrtokioqayotganharqandayo’tkazgicho’zining “xususiy” magnitmaydonidajoylashadi.Shuninguchunkonturdanoqayotgantokkuchiningo’zgarishinatijasidaxuddishukonturningo’zidaelektromagnitindukciyasiro’yberadi.Bu hodisani
o’zindukciyahodisasideyiladi.
Konturdano’tayotgantoktufaylivujudgakelganmagnitoqimitokkuchigaproporcionalbo’ladi, ya’ni:

buerda L - konturninginduktivligi, u konturningshaklivao’lchamlari, hamdamuhitningmagnitsingdiruvchanligigabog’liqkattalikdir. SI dainduktivlikningbirligi - genri (Gn)debataladi.

Demak, 1Gn shundayg’altakninginduktivligiki, bug’altakdan 1A o’zgarmastoko’tgandavujudgakeladiganmagnitoqimi 1 Vbbo’ladi. Uzunligi o’ramlarsoninbo’lgansolenoid (g’altak)ninginduktivligi

ifodabilananiqlanadi.


Konturninginduktivligio’zgarmasbo’lganholuchuno’zindukciyaEYuK

ifodabilananiqlanadi. Demak, induktivligi 1Gn bo’lgankonturdano’tayotgantokkuchi 1 sekundda 1A gao’zgarsa, konturda 1V o’zindukciyaEYuKvujudgakeladi.


Tokningboshqa (qo’shni) konturdao’zgarishtufaylishukonturningo’zidaindukciontoknihosilqilinishio’zaroindukciya deb ataladi.Ikkitakonturolaylik (13.4-rasm).
Birinchikonturdanoqayotgantokkuchining dIgao’zgarishiikkinchikonturyuzinikesibo’tayotganmagnitoqimi

gao’zgaradi. Bu esao’znavbatidaikkinchikonturda



indukciya EYuK ni vujudga keltiradi. Xuddi shuningdek, ikkinchi konturdan oqayotgan tok kuchining dI2 ga o’zgarishi tufayli birinchi kontur yuzini kesib o’tayotgan magnit oqimi



ga o’zgaradi. Natijada



indukciya EYuK vujudga keladi.
L12 va L21 lar konturlarning o’zaro induktivligi deb ataladi. Tajribalar va nazariya ham L12 = L21 ekanligini isbotlaydi.
Magnit maydonidagi tokli o’tkazgichga ta`sir qiluvchi kuchlarni aniqlash masalasini

francuz olimi Amper xal qilgan.



Magnitmaydonningtoklio’tkazgichta’sirqiluvchikuchiniquyidagiqurilmayordamidakuzatishmumkin. (1-rasm). uzunlikdagitoklio’tkazgichnibirjinslimagnitmaydonida (V=const) erkinko’chaoladiganqilibo’rnataylik. Rasmdatasvirlanganidekikkitametallsterjenlarustigako’ndalangqilibjoylashtirilgan o’tkazgichdantoko’tkazaylik.Butoklio’tkazgichgachizmatekisligigaperpendikulyarravishdayo’nalganmagnitmaydoniningta’siretuvchiAmperkuchiniqiymati

ifoda bilan, uning moduli esa

tenglama bilan aniqlanadi. Bunda a - dl bilan V vektor orasidagi burchak (1) va (2) munosabatlar Amper kuchini ifodalaydi. Bu kuchning yo’nalish dl elementning ko’chish yo’nalishi bilan mos tushganligi uchun bajarilgan ish

dl×b=dS deb olsak quyidagi ko’rinishni oladi:

bunda dF - kontur yuzi dS ni kesib o’tayotgan magnit oqimidir.
Amper kuchi d A o’tkazgich va magnit maydon indukciya vektori yotgan tekislikka perendikulyar yo’nalgan bo’lib, uning yo’nalishni quyidagi chap qo’l qoidasi bilan aniqlanadi.
Agar chap qo’lning ochiq kaftiga indukciya vektorining o’tkazgich uzunligi ga perpendikulyar tashkil etuvchisi tushayotganda, to’rt barmoq tokning yo’nalish bilan mos tushsa, bosh barmoq o’tkazgichga ta’sir qiluvchi dFA Amper kuchining yo’nalishini ko’rsatadi.

Toklig’altakningmagnitmaydoni.Magnitinduksiyasi.


E



Download 0.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling