Nazariy qism Texnologik qism. 1 Ratsional tarkib – 18

Download 394.61 Kb.

bet	6/6
Sana	18.06.2023
Hajmi	394.61 Kb.
	#1561975

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
issiqlik kurs ishi Abdulaziz

Texnalogik qism.
Nikel shteynini ratsional tarkibini hisoblash.
Bizga berilgan shteyn tarkibi quyidagicha:
Ni – 21,7 % Q = 1000 t/sutka
S – 22,2 %
Fe – 55,8 %
boshqalar – 0,3 %
1-jadval

Brikmalar	Ni	Fe	S	SiO₂	O₂	CaO	Al₂O₃	boshqalar
Shteyn	21.7	55.8	22.2	0.3
Faynshteyn	77.2	0.25	20.6	1.95
konverter shlaki		50		7.7	28	14.3
Kvars		7		1	80	3	3	6

15% Ni metal holida: 85 % Ni₃S₂ da;

faynshteyn, chang, shlakga ajralish (Ni) 80/1.5/18.5 %
konverter shlakda 50 % Ni oltingugurt bilan bog’langan 50 % shlakga 2NiO *SiO₂ holida;
oltingugurt SO₂ (80%) ga; SO₃ (20 %) ga oksidlanadi;
Ratsional tarkib hisobi.
Ni₃S₂= 21.7*0.85=18.445 Ni
Ni_met= 21.7 – 18.445 = 3.255 Ni
S= 18.445*2*32.06/(3*58.7)=6.72 Ni₃S₂ bilan bog’langan.
S=22.2 – 6.716 =15.48 Fe bilan bog’langan.
Fe=15.48*55.84/32.06=26.96 S bilan bog’langan.
Fe= 55.8 – 26.96 = 28.84 shteynda Me holida.
Nikel shteynini ratsional tarkibi.
2-jadval

Brikmalar	Ni	S	Fe	boshqalar	Jami
Ni₃S₂	18.445	6.72			25.165
FeS		15.48	26.96		42.44
Ferronikel	3.255		28.82		32.095
Boshqalar				0.3	0.3
Jami	21.7	22.2	55.8	0.3	100

Faynshteyn ratsional tarkibi va miqdori (kg)
Ni miqdori 21.7*0.8=17.36
Faynshteyn miqdori 17.4/0.772=22.5
Metallar 22.5*0.0025=0.06 Fe
S miqdori 22.5*0.206=4.6
Boshqalar 22.5 – (17.4+0.06+4.6)=0.4
Metallar S bilan bog’langan
FeS 0.06*87.91/55.85=0.09
S bu brikmalarda 0.09-0.06=0.03 FeS
S miqdori Ni₃S₂bilan bog’langan
4.6- 0.03=4.57
Ni₃S₂ miqdori 4.57*240.19/64.12=17.1
Ni miqdori Ni₃S₂ bilan bog’langan
17.1-4.57=12.5
Ni miqdori metal holida
17.36-12.5=4.85
Faynshteyn ratsinal tarkibi.
3-jadval

Brikmalar	Ni	S	Fe	boshqalar	Jami
Ni₃S₂	12.5	4.6			17.1
Ni _met	4.85				4.85
FeS		0.03	0.06		0.09
Boshqalar				0.4	0.4
Jami	17.1	4.63	0.06	0.4	22.5

Chang elementlari miqdori. Kg
Ni 0.015*21.7=0.3255
S 0.015*22.2=0.333
Fe 0.015*55.8=0.837
Boshqalar 0.015*0.35=0.0045
Konverter shlaki va flyus miqdori. Kg
Ni_um=21.7 – (17.36+0.3255)=4.01
Ni Ni₃S₂ holida 4.01/2=2.005
Fe =55.8 – (0.06+0.837)=55 (70.7 Fe;15.7 O₂)
2.005*64.12/176.07=0.7
SiO₂miqdori 55 kg Fe ni shlaklash uchun Fe * SiO₂50/28
55*28/50=30.8
Flyuslash qobiliyati
80 – (7*28/50)=76.1 %
Kvarsli flyus kerakli miqdori:
30.8/0.761=40.5 kg
Kvarsli flus tarkibi:
SiO₂=40.5*0.8=32.4
Al₂O₃=40.5*0.06=2.4
CaO=40.5*0.01=0.4
Fe=40.5*0.07=2.8
O₂=40.5*0.03=1.2
Boshqalar= 40.5 – (32.4+2.4+0.4+2.8+1.2)=1.3

Kvarsli flyus takibi
Ni 4.01
Fe 55+2.8=77.8
O₂ 15.7+1.2=16.9
S 0.7
SiO₂ 32.4
Al₂O₃ 2.4
CaO 0.4
Boshqalar 1.3
Havo sarfi
Fe ni oksidlash uchun O₂ 15.7 kg
S oksidlash uchun 22.2 – (4.6+0.333+0.7)=16.8
SO₂ gacha 16.6*0.8=13.3
SO₃ gacha 16.6 – 13.3=3.3

SO₂ uchun O₂

13.3*32/32=13.3 18.2 O₂
SO₃ uchun O₂
3.3*48/32=4.9
Fe va S uchun
18.2+15.7=33.9
Havo sarfi
33.9*100/23=147.4 kg
147.4/1.29=114.3 m³
Ni miqdori
147.4-33.9=113.5
Konverter amaliy havo sarfi 95 %
147.4/0.95=155.2 kg 120 m³
O ₂ ham
N₂ ham 155.2 – 35.7=119.5
Ortiqcha purkash
35.7 – 33.9=1.8 kg
Amaliy sarf 75 % yo’qotish bilan
155.2/0.75=206.9 kg yoki 160.4 m³
Havo purkovchi hisobi
16 – 18 soat ish vaqti 65 – 75 % foydali ish koeffisiyenti.
Q =1000 t/sutka.
P=730 mm.Hg ustuni.
t_havo=30 ⁰C
nisbiy namlik – 60 %
Normal sharoitda havo to’liq sarfi.
(1000000/100)*160.4 = 1604000 m³
Havo bosimini aniqlaymiz:
730 – 19.08 = 710.02
0⁰C da bosim
710.02*273/303 = 640.5 = 640 mm.simob.ustun.
Bunda havo sarfi:
1604000*760/640 = 1904750 m³
Minutlik sarf (18 soat)
1904750/(18*60) = 1764 m³/min.
Seriya purkagichlar 360 m³/min.
18/360*1764 = 88.2 soat
70 % ishlatishda
88.2/0.7 = 126 soat
Jarayon davomiyligi .
Faynshteyn beriladi:
(1000000/100)*22.5 = 225 = 107.8 t.
30 t (faynshteyn) (40 t mis).

Chiquvchi gazlar.
kg m³
SO₂ 26.6 12.4
SO₃ 8.2 2.3
O₂ 1.8 1.9
N₂ 119.5 95.6
Tortilgan havo miqdori.
108.5*0.8 = 86.8 m³
Uning tarkibida,m³:
O₂ 86.8*0.21 = 18.2 va N₂ 86.8 – 18.2 = 68.6 m³
Gazahoddagi keluvchi gazlar padsos bilan
m³
SO₂ 9.3
SO₃ 2.3
O₂ 19.5
N₂ 164.1
Nikel shteynlarini material balansi.

Balans tarkibi	Jami	Tarkibi
Balans tarkibi	Jami	Ni	Fe	S	O₂	SiO₂	CaO	Al₂O₃	N₂	boshqalar
Yuklanadi: shteyn	100	21.7	55.8	22.2		-	-	-	-	0.3
kvarsit	40.5	-	2.8	-	1.2	32.4	0.4	2.4	-	1.3
havo	155.2	-	-	-	35.7	-	-	-	119.5	-
jami	295.7	21.7	58.6	22.2	36.9	32.4	0.4	2.4	119.5	1.6
Olinadi: Faynshteyn	22.5	17.4	0.06	4.6	-	-	-	-	-	0.4
shlak	115.96	4.01	57.8	0.7	16.91	32.4	0.4	2.4	-	1.2
Chang	6	0.3255	0.837	0.333	1.8	-	-	-	-	0.0045
gazlar	185.8	-	-	16.56	18.2	-	-	-	119.5	-
Jami	315.2	21.7	58.6	22.2	36.9	32.4	0.4	2.4	119.5	1.6

Issiqlik balansi.
Issiqlik kelishi.
1)temirning oksidlanishi va shlaklanishidan ajraladigan issiqlik
2Fe + O₂ + SiO₂= Fe₂SiO₄ + 145.6 kkal.
28.84*1305 = 376636.2 kkal.
2) FeS oksidlanishi va shlaklanishidan hosil bo’ladigan issiqlik:
2FeS + 3O₂ + SiO₂ = Fe₂SiO₄ + 2SO₂ + 249.2 kkal.
42.44*1420=60264.8 kkal
3) shteyn bilan kiradigan issiqlik:
225*100 = 22500 kkal.
4) havo bilan kiradigan issiqlik:
155.2*20*0.2417 = 750 kkal.
5) kvars bilan kiradigan issiqlik:
40.5*15*0.174 = 105.7 kkal.
6) jami issiqlik kelishi.
37616.2+60264.8+22500+750+105.7=121256.7kkal.
Issiqlik chiqishi.
1) Shlak bilan ketuvchi issiqlik:
79.41*1300*0.32=33034.56 kkal.
2) faynshteyn bilan chiqadigan issiqlik:
22.5*0.22*1300 = 6435 kkal.
3)chiquvchi gazlar bilan ketuvchi issiqlik:
N₂:95.6*0.338*1200 = 38775.36 kkal;
O₂:1.3*0.356*1200 = 540 kkal;
SO₂:9.3*0.54*1200 = 6026.4 kkal;
SO₃:2.3*0.73*1200 = 2014.8 kkal.
4) jami konverterlash mahsulotlari bilan chiquvchi issiqlik:
33034.56 + 6435 + 38775.16+540+6026.4+2014.8 = 86826.12 kkal;
5) boshqa yo’qotishlar:
121256.7 – 86826.12 = 34430.58 kkal.
Mis – nikel shteynini konverterlashning issiqlik balansi.
2.3 - jadval

№

Issiqlik
kelishi

kkal

№

Issiqlik
chiqishi

kkal

3.
4.
5.

Fe_metoksidlanishi
FeS ning oksidlanishi
Shteyn
Havo
kvars

37616.2

60264.8

22500
750
105.7

31.02

49.7

18.55
0.618
0.087

1.
2.
3.

Shlak
Faynshteyn
Gazlar
ortiqcha
issiqlik

33034.56 6435
47356.56

34430.12

27.24
5.3
39.05

28.39

Jami

121256.7

100

Jami

121256.7

100

Pech hisobi.
1.konverter pechi soni hisobi
Q=1000 t/sutka
Konverter pechi hajmi 100 t lik deb olamiz.
Pechning mahsulot eritib olish davri 6 soat.
Bundan bitta pechda 1 sutkada qancha mahsulot ajratib olinishini hisoblab olamiz.
24*100/6=400 t
Shundan 1000 t ni hisoblaymiz:
1000*1/400=2.5 taqriban 3 ta pech kerak bo’ladi.
2. Ishlayotgan furmalar kesimi yuzasi.
V _konv=1000*1250/1440*0.7=1240 m³/min
F_f=V_konv/V₀ = 1240/1.036 = 1197 sm²
3. Ishlayotgan furmalar soni
n_f =127.2*1197/53² = 54
pech yuzasini topish.uzunligi 9.15 m va diametri 3.96 m, gorlovina o’lchami 1.9*2.0.
F_ct=K(2πD²/4+πDL-F_gorn)=1.4(2*3.14*3.96/4+3.14+3.96+9.15-3.8)=188 m²

Mexnatni muhofaza qilish va texnika havfsizligi.
Konverterga xizmat ko’rsatish uchun 18 yoshdan kichik bo’lmagan, tibbiy ko’rikdan o’tgan, mutaxasisligi bo’yicha ta’lim olgan, attestasiyadan o’tgan va mehnatni muxofaza qilish bo’yicha yo’riqnoma olgan shaxsga ruxsat beriladi.
Konverterchi o’z yonida tabbiy gazda ishlovchi agregatlarga xizmat ko’rsatish uchun xuquq beruvchi guvohnomaga ega bo’lishi va belgilangan tartibda bilimlarni sinab ko’rishi shart.
Konverterchi yuk iluvchi guvohnomasiga ega bo’lishi kerak.
Alkagol ta’sirida mast shaxslarga ishlashga ruxsat berilmaydi, ish vaqtida alkagol ta’sirida mast bo’lgan shaxslar ishdan chetlashtiriladi va ularning tabeliga sababsiz ish qoldirgani to’g’risidagi belgi qo’yiladi.
Chekish faqat belgilangan joyda ruxsat etiladi.
Konverterchi flyus rudalarini yetkazish traktida xizmat qiladi. Flyus rudalarini yetkazish traktiga 12^b, 13 – konveyerlar kiradi.12^b – konveyer mahalliy boshqaruv yordamida yoki masofadan boshqariladi, 13 – konveyer faqat boshqaruv pultidan boshqariladi.
Ish vaqtida konverterchi pechdan olgan eritish mahsulotlaridan, pech va uskunalarning qizigan elementlaridan issiqlikdan nurlanish ta’sirida bo’ladi.
Ish zonasi havo tarkibida yuqori konsentratsiyali oltingugurt gazi bo’lishi mumkin. Ish zonasi havosi tarkibidagi oltingugurt gazining YQK si 1 m³ da 10 mg.(YQK – yo’l qo’yilgan konsentratsiya).
Konverterlardan tarkibidan yuqori dioksid bo’lgan oltingugurt gazining chiqishi sex atmosferasining gazlanishiga va xizmat ko’rsatuvchi personallarning zaxiralanishiga olib kelishi mumkin.
Konverterlarga flyus ortilayotganda, shuningdek changtutgich sistemasini tozalash va konverter changini trasportirlash (bir joydan boshqa joyga olish) vaqtida ish joyi changlanishining kuchayishi sodir bo’ladi. Ish zonasi havo tarkibidagi changning YQK si 1 m³ da 2 mg.
Eritmani konverterlash va trasportirovkalashning buzilishi va eritmaning otilishiga olib keladi.
Konverterchi o’zining ishi yuqori havf bilan bog’liqligini esda tutishi lozim.maxsus kiyim kiyish qoidalarining buzilishi jarohatlanishga olib kelishi mumkin.
Konverterchi maxsus kiyimning quyidagi turlari bilan ta’minlanishi kerak:
1) movutli kostyum;
2) piyma;
3) namat (kigiz) shlyapa, dubulg’a (kaska);
4) vacheg (charim bilan qoplangan movutli qo’lqop);
Kiyish qoidalari:
1) movutli kurtka shim ustidan kiyiladi;
2) shim piyma ustidan kiyiladi;
3) kastyumning hammasi tugmalari taqilgan bo’lishi kerak.
Konverterchi maxsus kiyimning holatini nazorat qilib turishi kerak. Uning tozaligini saqlashi va o’z vaqtida ta’mirlab turish kerak.
Xulosa
Xulosa qilib aytganda, hozirgi kunda mis – nikel rudalarini konverter pechida ishlab chiqarish asosan chet davlatlari xususan, Rossiya davlatida shu turdagi rudalarni gorizontal konverter pechlarida eritib olish keng foydalanilmoqda. Eritish pechlaridan olingan shteyn konverter pechiga yuklanadi va unda jarayon davom etadi. Mis–nikel shteynlari konverterlash hajmi 75–100 t li gorizontal kon- verterlarda olib boriladi. Bu jarayon nikel shteynlarini kenverterlashdan farq qiladi, bunda metall temir oksidlanish davri yo’q. Chunki mis – nikel shteynlari kam metal bilan taminlangan. Mis shteynlarini konverterlahdan ikkinchi purkash davri yo’qligi bilan farq qiladi, buning uchun yuqori harorat kerak (1700 – 1800⁰C) bunda futerovka tez buziladi. Shuning uchun faynshteyn olinishi bilan cheklanadi, nikel shteynlarini konverterlashning asosiy jihatlari ularda mis va nikel miqdori ozdir (12 – 18), bunda kobaltning ma’lum qismi faynshteynda qoladi (Ni₃S₂ va Cu₂S) qotishmasida.
Mis – nikel shteynlari va mis shteynlari tarkibidagi asosiy moddalar miqdori bilan farq qiladi. Mis – nikel shteynlari ko’proq nikel, mis shteynda mis ko’p bo’ladi. Nikelli konverterlashdan maqsad, shteyn tarkibidan deyarli hamma temirni yo’qotish, shteynda sulfid shaklida (FeS), magnetit (Fe₃O₄) va metal holda. Misli konverterlashda esa nikel va oltingugurtni yo’qotilishi amalga oshiriladi.(Ni va S). Konverterlash natijasida yuqori miqdorga ega nikel, mis, kobalt, nodir va kamyob metallar olinidi. Shteynni qayta ishlash konverterlash jarayonining ko’payishi bilan harakterlanadi, konverter shlakini chiqishini oshishiga va shteynni purkashda ko’p issiqlik ajraladi. Kobaltning ko’p qismini faynshteynga qoldirishdan maqsad shundaki, mis – nikel rudalarini qayta ishlashda texnalogik sxemada majburiy jarayonlardan biri nikelni elektrolitik rafinirlashdir.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. I.A. Karimov O’zbekiston – 1998
2. Гудима, Н. В. Краткий справочник по металлургии цветных метал-лов / Н. В. Гудима, Я. П. Шейн. – М. : Металлургия, 1975. 534 – c.
3. Ванюков, А. В. Комплексная переработка медного и никелевого сы-рья / А. В. Ванюков, Н. И. Уткин. – Челябинск : Металлургия, 1988. – 432 с.
4. Mеталлургия меди, никеля и кобальта : учеб. пособие / И. Ф. Худя-ков, А. И. Тихонов, В. И. Деев, С. С. Набойченко. – М. : Металлургия, 1977. – 293 с.
5. Мечев, В. В. Конвертирование никельсодержащих медных штей-нов. / В. В. Мечев. – М. : Металлургия, 1973 – 184 с.
6. Шалыгин, Л. М. Конвертерный передел в цветной металлургии /
Л. М. Шалыгин. – М. : Металлургия, 1965. – 160 с.
7.Rangli metallar metallurgiyasi A.S. Hasanov, Q.S. Sanaqulov, A.A. Yusupxodjayev. Fan nashiryoti – 2010
8.YU.P. Ramanteev, V.P. Bistrov Misis izdatelskiy dom – 2010

Download 394.61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6