Nazorat-o’lchov asboblari va yordamchi jixozlar Reja


Avtomobil tezligini va dvigatel valining aylanish chastotasini nazorat kilish asboblari


Download 0.68 Mb.
bet3/8
Sana14.03.2023
Hajmi0.68 Mb.
#1267733
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Nazorat-o’lchov asboblari va yordamchi jixozlar

Avtomobil tezligini va dvigatel valining aylanish chastotasini nazorat kilish asboblari. Xarakat tezligi, bosib utilgan yul va dvigatel tirsakli vali-ning aylanishlar chastotasini nazorat kilish uchun avtomobillar spidometr va taxo-metrlar bilan jixozlanadi.
Spidometrlar ishlash prinsipi buyicha magnitoinduksiyali va elektrli turlariga bulinadi. Spidometr xarakatni egiluvchan val (pulat tros) yordamida uzatmalar kutisiga urnatilgan reduktordan yoki uzatmalar kutisiga joylashtirilgan generatorda xosil bulgan EYUK ta’sirida aylantiriladigan elektrodvigateldan oladi. Spidometr tezlik ulchash va xisoblash mexanizmlaridan iborat. Tezlik ulchash mexanizmi, spidometrning kirish validagi aylanma xarakatni kursatkich-strelkaning shkalaga nisbatan xarakatiga aylantirib beradi. Xisoblash mexanizmi, spidometrning kirish validagi aylanma xarakatni, sirtiga bosib utilgan yulni kursatuvchi rakamlar yozilgan, xisoblash barabanchalarini aylanma xarakatiga uzgartirib beradi
Tezlik ulchash mexanizmi. Tezlik ulchash mexanizmi (119-rasm) kuyidagi kismlardan iborat: kirish vali 1 va unga maxkam biriktirilgan doimiy magnit 5 va shunt 4, kopkoksimon kartushka 6, magnit ekrani 7, uk 8, strelka 12, kil-prujina 11, pishangcha 9 va km/soat larda darajalangan shkala. Kil-prujinaning bir uchi uk 8 ga ikkinchi uchi pishangcha 9 ga maxkamlangan. Kirish vali aylanma xarakatni uzatma kutisidagi reduktorga ulangan egiluvchan valdan oladi.

Avtomobil xarakatlanganda, doimiy magnit aylanadi va uning magnit maydo-ni ta’sirida alyumin kartushka tanasida uyurma toklar induksiyalanadi.Uyurma toklar kartushkani uzida xam magnit maydonini xosil kiladi. Magnit va kar- tushka magnit maydonlarining uz aro ta’siri natijasida kartushkani va u bi-lan birga uk 8 va avtomobil tezligini kursatuvchi strelka 12 ni magnit ayla-nishi yunalishida buraydigan moment xosil buladi. Doimiy magnitning aylanish chastotasi kanchalik katta bulsa, kartushka va demak, strelka shunchalik katta burchakka buraladi. Kil-prujina 10 karama-karshi moment xosil kiladi.
Strelka 12 ni aylanishlar chastotasiga boglik ravishda buralishi, fakat doimiy magnit xosil kilgan moment va kil-prujina karshilik momentlarining uz aro ta’siri bilan belgilanadi. Bu kartushka va strelkani buralish burcha-gini aylanishlar chastotasiga tugri pro-porsional uzgarishini, ya’ni chizikli boglanishni ta’minlaydi.
Yumshok pulatdan (odatda, St10 dan) yasalgan xalkasimon magnit ekran 7, kar-tushka orkali utayotgan magnit okimini kuchaytirish xisobiga asbobni sezuvchan-ligini oshirish uchun xizmat kiladi. At-

119-rasm.Spidometrning tezlik ulchash mexanizmi





120-rasm. Tashki ilashishli xisoblash mexanizmi


rof muxit xarorati kutarilishi bilan kartushkaning karshiligi ortadi va uyurma toklar kuchi pasayib, kartushka bilan strelka kamrok burchakka buriladi. Tempera-tura uzgarishi asbobning ulchash anikligiga ta’sirini kamaytirish maksadida doimiy magnit tagiga shunt 4 urnatilgan. Doimiy magnit xosil kilgan magnit okimining katta kismi kartushka orkali utsa, kichik kismi magnit shunt orkali utadi. Atrof muxit xarorati kutarilishi bilan magnit shunt kiziydi va uning magnit karshiligi ortadi. Shunt orkali utayotgan (ya’ni past tomonga) magnit oki-mi kamayadi, kartushka orkali utayotgan magnit okimi esa, aksincha oshadi. Shu tarika, temperatura uzgarganda kartushka karshiligi uzgarishiga mos ravishda unda xosil bulayotgan uyurma tok kuchini oshishi yoki kamayishi xisobiga, atrof muxit xaroratining asbobning kursatish anikligiga ta’siri bartaraf kilinadi.


Yukorida keltirilgan kopkoksimon kartushkali tezlik ulchash mexanizmlari kupchilik avtomobillarning spidometrlarida tatbik topgan. Lekin ba’zi avtomo-billarning (ZIL, Moskvich, ZAZ) spidometrlarining tezlik ulchash mexanizmlarida yassi kurinishdagi kartushkalar ishlatilgan. Bu turdagi tezlik ulchash mexanizm-larining ishlash prinsipi kopkoksimon kartushkali mexanizmlarning ishlash prinsipidan fark kilmaydi.

Download 0.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling