20-guruh Xolmurodova Dilafroʻzning Hozirgi oʻzbek tili fanidan Taqlid undov va modal soʻzlar mavzusida tayyorlagan SLAYD TAQDIMOTI. Reja: - Reja:
- 1. Modal so’zlar va uning o’ziga xos grammatik xususiyatlari.
- 2. Undov so’zlarning ma’no jihatdan turlari.
- 3.Taqlid so’zlarning ma’no jihatdan turlari.
Modal sozlar - Sozlovchining anglatayotgan fikrga munosabatini ifodalab, gapda kirish soz vazifasida qollanadigan sozlar modal sozlar deyiladi.
- Modal sozlar mustaqil sozlar kabi narsa, belgi, harakat va shu kabilarni atamaydi va gap bolagi bolib kela olmaydi. Shu bois ular gap bolaklari bilan sintaktik jihatdan boglanmaydi: Demak, ishalasa boladi. Ehtimol, ketmon bilan yer agdarishga ham togri kelar.
Modal soʻzlar quyidagicha maʼnoviy guruhlarni tashkil etadi: - Fikrning aniqligiga ishonch: albatta, shubhasiz, haqiqatdan ham, haqiqatan, oʼz-ozidan, tabiiy, darhaqiqat, maʼlumki.
- Gumon, noaniqlik: ehtimol, balki, hoynahoy, shekilli, aftidan.
- Maqsad, talab, shart: kerak,lozim, zarur, darkor.
- Mavjudlik, tasdiq: bor, mayli, xop, ( bazan toʻgʻri, yaxshi, tuzuk sifatlari ham vazifadoshlik asosida shu manoda ishlatiladi).
- Mavjud emaslik, inkor manosini: yoʼq.
- Maqullash: durust, boʼpti.
- Yakunlash, takid: demak, xullas, modomiki.
- Eslatish: darvoqe, aytganday, aytmoqchi.
- Achinish, taassuf: afsus, attang, essiz.
- Fikrning tartibi: avvalo, oxiri, nihoyat (bazan shu vazifada birinchidan, ikkinchidankabi tarib sonlardan ham foydalaniladi).
Modal soʻzlar, aslida, mustaqil soʻzlardan ajralib chiqqan boʻlib, ularning bir qismi, ham mustaqil soʻz, ham modal maʼno ifodalovchi soʻz sifatida, bazilari esa hozirgi tilda faqat modal maʼno ifodalashga xoslanib qolgani sababli, oʼziga xos ikki guruhni tashkil etadi: - 1) sof modal soʻzlar: darhaqiqat, haqiqatan, afsuski, attang, albatta, avvalo, xullas;
- 2) vazifadosh modal soʻzlar: chamasi, ehtimol, shubhasiz, aftidan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
