Neft asosida olinadigan smolalardan lak va emal olish jarayonlarining muqobil sharoitlarini

13-jadval 
Laboratoriya sharoitida smolalar olishning muqobil sharoitlari 
№ 
Smolaning nomi 
Sarflanadigan 
komponentlarning 
miqdori (mol). 
Muqobil sharoiti 
Amin 
yoki 
fenol 
Aldegid Erituvchi-
bo‘tanol 
T
0
C 
Vaqt 
(minut). 
1. 
2.
Mochevina -
formaldegid 
(bo‘tanollangan). 
Mochevina -
furfurol 
(bo‘tanollangan). 
1 
1 
2,2 
2,6 
1,5 
2 
55*/92** 
85*/95** 
50*/80** 
90*/120** 
* - Monomerlarni polikondensatsiyalash vaqti va temperaturasi; 
** - Smolaning etirifikatsiyalash vaqti va temperaturasi. 
Olingan natijalardan shuni xulosa qilish mumkinki, yuqorida (jadvalda) 
keltirilgan ma‘lumotlardan eterifikatsion smolalar olishning texnologik ketma-
ketligini tuzishda foydalanish mumkin. 
Smolalar olishda yana bir asosiy muammolardan biri yaxshi erituvchilar 
tanlashdir. Ma‘lumki, mebel laki yoki avtomobil emali ishlab chiqarishda asosan 
erituvchilarning kompozitsion aralshmalari ishlatiladi. Masalan; mochevina-

---

79 
formaldegid smolasining asosiy kompozitsion erituvchisi p-651 hisoblanadi. P-
651 erituvchisining aralashmasi qaytarilganda 90% etil spirti, 10% bo‘til spirti 
tashkil etishi o‘rganilgan. PC-2 erituvchisining asosiy tarkibini 30% ksilol va 
70% etil spirti tashkil etadi. 
Mochevina-furfurol 
smolalariga 
ishlatiladigan 
erituvchilarning 
kompozitsion aralashmasining markasi 20/200-70; tarkibi 70% bo‘tanol, 27% 
ksilol va 3% toluoldan iborat ekanligi o‘rganilgan [7], [15]. 
Mochevina-formaldegid 
smolalariga 
ishlatiladigan 
erituvchilar 
sistemasining markasi - Ap-120/220. erituvchining tarkibini 34% propil spirti, 
66% ksilol tashkil etadi. Bizga ma‘lum bo‘lgan kompozitsion erituvchilarning 
ham bir qancha kamchiliklari mavjud: xom ashyolari yetarli emas, 
erituvchilarning uchuvchanligi yuqori darajada emas, rangi ochiq va hidi yomon 
ekanligini ko‘rish mumkin. Erituvchi rangini to‘qlashtirish maqsadida ko‘pincha 
4-10 mg yod qo‘shiladi.
GK-LKM 120/220 nomi bilan ishlatiladigan erituvchi komponenti 120-
220
0
C da gazokondensatlash usuli yordamida olingan uglevodorod spirtining 
nomi bilan tushuntiriladi [17].