Neft asosida olinadigan smolalardan lak va emal olish jarayonlarining muqobil sharoitlarini

 
III bob bo‟yicha xulosa 
1. Bitumdan smolalar va asfaltenlar ajratib olishda neft:n-pentan 40:1 
nisbatda aralashtirilganda asfaltenlar cho‘kmaga tushishi, smola va 
moylar esa, eritmada qolishi o‘rganildi. 
2. Adsorbsion xromatografiya usulidan foydalanib, smolalar va moylarni 
bir-biridan ajratib olindi. Ajratish jarayonida adsorbent sifatida 
siolitlardan, desorbent sifatida esa, etanol va benzol aralashmasidan 
foydalanildi. 
3. Asfaltenlar, karbenlar va karboidlar aralashmasidan asfaltenlarni ajratib 
olishda CCl
4
foydalanildi. Asfaltenlar CCl
4
da erishi, karbenlar va 
karboidlar esa, erimasligidan foydalangan holda bir-biridan ajratib olindi. 
4. Novolok smolasini hosil bo‘lish reaksiyasining muqobil sharoitlari 
(fenol:formaldegid 7:6 mol nisbatlarida, PH=6 kislotali muhitda, reaksiya 
harorati 85-90
0
C, reaksiya davomiyligi 2 soat ekanligi) aniqlandi. 

---

84 
Xulosa 
 
Olingan natijalarga asoslangan holda quyidagi xulosalarga kelindi: 
1. Ko‘plab adabiyotlar bilan tanishib chiqqanimizda smolalar sintezi hamda 
bitumdan smolalarni ajratib olishning texnologik jarayonlari kam 
o‘rganilganligi aniqlandi. 
2. Bitumdan smolalar va asfaltenlar ajratib olishda neft:n-pentan 40:1 
nisbatda aralashtirilganda asfaltenlar cho‘kmaga tushishi, smola va 
moylar esa, eritmada qolishi o‘rganildi. 
3. Adsorbsion xromatografiya usulidan foydalanib, smolalar va moylarni 
bir-biridan ajratib olindi. Ajratish jarayonida adsorbent sifatida 
siolitlardan, desorbent sifatida esa, etanol va benzol aralashmasidan 
foydalanildi. 
4. Asfaltenlar, karbenlar va karboidlar aralashmasidan asfaltenlarni ajratib 
olishda CCl
4
foydalanildi. Asfaltenlar CCl
4
da erishi, karbenlar va 
karboidlar esa, erimasligidan foydalangan holda bir-biridan ajratib olindi. 
5. Bitumdan ajratib olingan smolalarga taqqoslab o‘rganish maqsadida 
smolalar hosil qiluvchi (polietilenadipat, melamin furfurol, fenol 
formaldegid, mochevina furfurol) sopolimerlar sintez qilindi va ularning 
erituvchilari (aseton, propel spirit, izopropil spirti, bo‘tanol) hamda 
cho‘ktiruvchi (suv, aseton, benzol) lari aniqlandi. 
6. Polietilenadipat sopolimerining (asetondagi) eritmasi cho‘ktiruvchi (suv) 
ta‘sirida 5 ta fraksiyaga ajratildi. Har bir fraksiyaning xarakteristik 
qovushqoqlik (0,98; 0,81; 0,74; 0,66; 0,55) lari hamda molekulyar massa 
(11258; 10400; 9500; 8600; 7800) lari hamda polimerlanish daraja (65,5; 
60,5; 55,2; 50; 45,3) lari aniqlandi. Sopolimerning quyi molekulyar 
massali (10400; 9500; 8600; 7800) fraksiyalarini smola sifatida ishlatish 
mumkin degan xulosaga kelindi. 

---

85 
7. Novolok smolasini hosil bo‘lish reaksiyasining muqobil sharoitlari 
(fenol:formaldegid 7:6 mol nisbatlarida, PH=6 kislotali muhitda, reaksiya 
harorati 85-90
0
C, reaksiya davomiyligi 2 soat ekanligi) aniqlandi. 
8. Smolalarga pigmentlar qo‘shib rangini, to‘ldirgich (uglerod, selyuloza, 
metal sulfid) lar qo‘shib mustahkamligini, cho‘zilishini 2500kg/sm
2
gacha 
va solishtirma qovushqoqlik zarbini esa, 40-50 kg.sm/sm
2
gacha oshirish 
mumkinligi o‘rganildi. 
9. Smolalarning xossalari to‘ldirgich (talk, kaolin, astbestli kukun) lar 
ta‘sirida yaxshilanib, mebellar, avtomobillarning turli qismlari uchun 
talablarga javob beradigan lak, emal, yelim va bo‘yoqlar sifatida ishlatish 
mumkin degan xulosalarga kelindi.