Neft asosida olinadigan smolalardan lak va emal olish jarayonlarining muqobil sharoitlarini

 
3.6. Mochevina furfurol smolasining fizik-kimyoviy xossalari 
Sintez qilingan smolalar ksilol, dioksan va siprtlarda eriydi, suvda erimaydi. 
Yuqori sifatli lak, emal hamda yelim va buyoqlar olish uchun olingan 
smolalarni turli xil qo‘shimchalardan tozalash kerak bo‘ladi Dekantatsiya 
jarayonida ham tozalanmay qolgan mochevina furfurol va boshqa qo‘shimchalar 
atsetonda qayta kristallab, cho‘ktirib tozalanadi. Cho‘kma xona haroratida
hamda 30-40
0
C da pechlarda massasi o‘zgarmay qolguncha quritiladi. 
Tozalangan smolalarni xossalarini belgilovchi kattaliklar quyidagi 6-jadvalda 
ko‘rsatilgan.
12-jadval 
Smolaning xossalarini belgilovchi kattaliklar 
Smolaning nomi
Smolaning xossalarini belgilovchi kattaliklar 
Yodometrik 
shkala bo‘- 
yicha rangi- 
ni o‘zgari- 
shi (sm
2
).
Qovushqoqligi 
Vz-4 
shkala 
bo‘yicha (sek.)
Quruq 
qoldiq- 
ning 
miqdori 
(%).
Kislota 
soni 
(mg). 
KOH 
Smola tarkibidagi 
bog‘lanmagan 
formaldegid yoki 
furfurol (%).
1. Mochevina -
formaldegid 
smolasi 
2. Mochevina -
formaldegid 
smolasi (bo‘tanol 
langan) 
3. Mochevina -
furfurol smolasi 
4. Mochevina -
furfurol 
smolasi 
(bo‘tanol 
langan) 
0,5 
0,5 
0,2 
1,5 
40-60 
55-68 
60-65 
68-75 
50-52 
52-56 
70-74 
74-80 
1 
1,5 
2,0 
2,5 
3 
3 
10-15 
3-4 
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, sintez qilingan smolalarning barcha 
ko‘rsatkichlari talablarga javob beradi. Ulardan sifatli lak, emal hamda yelimlar 

---

78 
ishlab chiqarish uchun ishlatish mumkin. Lak va yelim asosan mebellar ishlab 
chiqishda, emal esa, avtomobilsozlikda, samalyotsozlikda asosiy mahsulot 
sifatida katta ahamiyatga ega.
Laboratoriya sharoitida smolalar olishning muqobil sharoitlari o‘rganildi. 
Smolalar olishda erituvchining ahamiyati kattadir. Polimer yoki sopolimer 
o‘nlab erituvchilarda erishi mumkin. Lekin shu erituvchilar ichidan eng yaxshi 
erituvchini tanlash muhim hisoblanadi. Eng yaxshi erituvchini tanlash 
cho‘ktiruvchining miqdori bilan belgilanadi. Ko‘p miqdorda cho‘ktiruvchi 
qo‘shilganda ham erituvchi polimer yoki sopolimerni eritma holida ushlab tursa, 
bunday erituvchi eng yaxshi erituvchi hisoblanadi.